Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
flJakbysięwizbieobłędulękała…”…
17
skutekczegoniezauważazamianyciaławisielca.Sytuacjemężczyznykomentuje
drugipuszczyk:
Otumanilikozaka,
Pozieraspodkrzaka:
Iszubienicastoi,idiabełsięchwieje;
Kozakspokojny,adiabełsięśmieje![I,w.130–134]
Wyrazflotumanić”tłumaczyGoszczyńskijako:flobłąkać,zaćmićzmysły”33.Chwi-
loweflobłąkanie”,któregodoświadczyłszyldwachmadecydującywpływna
dalszyrozwójwypadków–Orlika,byuratowaćżyciebrata,zgodziłasiępoślubić
rządcę.Wątekszyldwachaodsłaniarównieżjeszczejedenważnyaspektproblemu
obłędu–jegosprawcy.Puszczyk–obserwator,nieujawnia,ktojestinicjatorem
intrygipolegającejnazamianieciaławisielca(siłyszatańskieczysłużbarządcy?).
PostaciZamkukaniowskiegowydająsiębyćjedynieprzedmiotemintrygistotpoza-
ziemskich,alejednocześniekierująsięwswoimpostępowaniuprzedewszystkim
żądzami,popędamiinamiętnościami.Sprawaszyldwachapokazujerównież,że
flzaćmieniezmysłów”możebyćstanemprzejściowym,krótkotrwałym.
GoszczyńskiwZamkukaniowskimpoświęciłtakżewielemiejscapoezjigminu.
Jakjużwskazaliśmy,tajemnicaobłęduKsenizostałaodsłoniętadopierodzięki
pieśnilirnika34.Postaćślepegopieśniarza,którydostrzegapozazmysłowąrze-
czywistość,stanowiważnymotywwcałejtwórczościpisarza.Wewstępiedo
DziennikapodróżydoTatrów,Goszczyńskiakcentującliterackiwymiarpodróży,
nawiązałdopostacilirnikówukraińskichikreowałsamegosiebienakontynu-
atoratejtradycji:flNierobiłon[autor–J.S.]tejpodróżyanijakogeolog,anijako
geograf,anijakoarcheolog;puściłsięobyczajemżebrzącychśpiewakówswojej
krainy,zlirąswojegoducha”35.PonadtowDziennikupodróży…dajeświadectwo
afirmatywnegostosunkudotwórczościludowej,którąpostrzegałjakoautentyczne
źródłopoezjiorazwidziałwniejmożliwośćunarodowienialiteratury.Zarówno
światukraińskiejwyobraźniludowej,jakikulturaduchowaPodhalanstanowiły
ważneźródłoinspiracjidlaautora.DoświadczenieżycianaUkrainiepozostajedla
niegokontrapunktemdoodkrywaniaPodhala,bowiemGoszczyńskidostrzegał
liczneanalogiemiędzyfolkloremukraińskimapodhalańskim,cowielokrotnie
podkreślałwDzienniku…:
Wtedy[wnocy–J.S.]toroztaczasięwkołomnieżyjącymprzypomnieniemnocukra-
ińskazeswoimiułyciami,zeswoimiśpiewami.Tylebojestpodobieństwawśpiewie,
szczególniejGóralek,wdługimjejprzeciągnieniu,dośpiewunaszychdziewek,ukra-
ińskiego,tęsknego,wlokącegoswójsmutekwjakąśnieskończoność[…].Niematego
33
I,w.132.
34
Wartojednocześniepodkreślić,żepowierzchownośćNebabypowoduje,żejawisięonnarrato-
rowijakowcieleniebohateraukraińskichpieśni.WopisieNebabydumającegonadębieczytamy:
flPomiejscuwspomnień,pomężapostawie,/Możnabymyśleć,żeduchbohatera,/Októrymmarzy
ukraińskalira,/Tu,wpełniżycia,zmartwychwstałnajawie”[III,w.55–58].
35
S.Goszczyński,DziennikpodróżydoTatrów,oprac.S.Sierotwiński,Wrocław1958,s.3.
