Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArtaudnigdyniepoznałBaliiwjegoartykulerzeczywiścienie
odnajdziemyżadnychodniesieńocharakterzeetnograficznym,chyba
żewformieintuicji.Refleksjeiodczucia-takjakijegowszędzie
cytowaneuwaginatematteatrubalijskiego,któryjestnniesakralny
iwyłącznieludowy”-mogądostarczyćwiedzynatematsamego
Artauda,alewsprawieBaliwnajlepszymrazieprezentująsięjako
dobrzebrzmiącesentencjeitakteżczęstosąwykorzystywane.Ajednak
niemaksiążki,nawetnajpoważniejszej,natematbalijskiegoteatru
ikulturybalijskiej,któranieprzywoływałabyArtauda,nieposługi-
wałabysięjegośmiałymiopisami,cosugerowałobybezpośrednią
znajomośćwyspy-znajomość,jakiejArtaudnigdynieposiadł-anie
geniuszwizjonera,przypadkowegowidzaprzedstawienia,niezłomnego
świadkasamegosiebieiwłasnychczasów.
RecenzjaArtaudazespektaklubalijskiegoukazujejednakhiper-
boliczną,niewspółmiernąwręczreakcję,wywołanąprzezbezwstydnie
egzotycznąWystawęKolonialną.Należywięcpostawićsobiepytanie,
czynajegoradykalizmniewpłynąłduchczasów,toznaczy,czytego
wybuchuzamętuisprzeciwuArtauda,który,dodajmy,wrokuWystawy
przeżywałtrudnymomentswegożycia,niewywołałkoszmarobcowa-
nianzbrzydotą,ohydą,brutalnościąipodłością,którąsięnieustannie
międlinascenacheuropejskich”.Pozarzeczywistościąkulturową
Bali,gdziezregułynieistniejąklasyfikacjeanirozróżnieniemiędzy
teatrematańcem,coniewydałomusięprzekonywające(wrzeczy
samejtylkoonmówioteatrze,innizaś-otańcu),Artaudskupił
sięnawłasnejwizjiiskoncentrowałtylkoiwyłącznienaaktorach,
naichgestachinaniematerialności,awłaściwienametafizyce,która
zdałasięznichwypływać,czylinasposobiebyciateatruwopozycji
doteatrumówionegoipsychologicznego,jakwówczasgo
pojmowano,ainadalczęstotaksięgopojmujewEuropie:
Zwolennicyczystościirozgraniczeniarodzajówniechajudają,żewewspa-
niałychartystachzBaliwidzątylkotancerzy,tancerzy,coprzedstawiać
mająniewiadomojakieczcigodneMity,którychjakośćuwidoczniacałe
niewymownegrubiaństwoidzieciństwonaszegowspółczesnegozachodniego
teatru.Prawdajesttaka,żeteatrzBaliproponujenamiprzynosigotowe
jużiopracowanetematyczystegoteatru,którymscenicznarealizacjanadaje
skupionąrównowagę,całkowicieurzeczywistnionągrawitację6.
6Przeł.JanBłoński.Artaud(1966,1978),s.85(przyp.red.nauk.).
20
