Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bajkowyWschódwcaleniedostarczałanowychinformacji,gdyżmoc
świętychpismiklasykówbyłataksilna,żezakonnicyograniczalisię
raczejdopotwierdzaniaichdokładnościniżweryfikowanianowych
doświadczeń.PocoprzyjechałemnaBali?
Zpunktuwidzeniawidzagotowegodostrzecscenicznąobecność
aktorairozkoszowaćsięniąniemaszczególnejróżnicymiędzy
widowiskamibalijskimiwidzianymiwwioscenaBali,wdużym
hotelunawyspieczyteżnaeuropejskiejscenie.Aktorzybalijscy,
przyzwyczajenidowystąpieńnaotwartejprzestrzeni,wświątecznej
atmosferze,przedpublicznościąuważną,alezpewnościąnieograni-
czanądobrymwychowaniemzachodnichwidzów,wszędzieosiągają
takwielkąmocprzyciągania,iżbeztrudupokonująbarierymiej-
sca,wktórymodbywasięprzedstawienie.Tozawszeaktorpoprzez
swojąobecnośćkreujeprzestrzeń,awięctakżeiwidowisko.Jak
wewszystkichkulturachazjatyckichpoziomaktorówbalijskichjest
zawszewysoki.NaBalizresztąnietylkowszyscytańcząiznakomi-
cieznająchoreografięnajważniejszychtańców,aleteżkażdawios-
kamawłasnyzespółaktorów,którymożewystępowaćzawodowo.
Awięcnawetgdybyaktorzybalijscy,którzyprzybyliwroku1931na
paryskąWystawęKolonialną,niebylinajlepszyminawyspie(choć
trudnomiuwierzyć,abydoreprezentowaniaIndiiHolenderskich
wybranopoślednizespół),możnazałożyć,żeArtaudwidział
jednakwartościowewidowisko.Szkodyspowodowanezachodnimi
wypaczeniamizpewnościąniezaznaczyłysięwówczasjeszczetak
wyraźnie,acenionazawitalnośćkulturabalijska,któradziśstawia
czołoinwazjimasowejturystyki,zachowywaławtedyraczejnie-
skażoneoblicze,zachwycajączwiedzających,atakżelicznąrzeszę
etnografówiantropologów.
Wobectego-mówiłemsobie-wbrewtemu,coniektórzy
twierdzą,Artaudnieoglądałprzedstawieniadlaturystów.Program,
zwłaszczaczasjegotrwania,zpewnościązostałdostosowanydo
wymogówpublicznościeuropejskiej,alewidowiskabyłyautentyczne,
abrakkontekstunaturalnegoimniezaszkodził.Kontekstoryginalny
zostałdokładniezrekonstruowanywpawilonieholenderskim,gdzie
występowałzespółbalijski,asambudynek,choćwstylupośrednim
międzyjawajskimabalijskim,byłwyposażonywwygodnąsalęna
potrzebyteatralne.Widzowiefrancuscyjeszczezresztąniewchłonęli
18
