Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MówienieonArtaudzieiteatrzebalijskim”jestwięczzasady
błędem,ponieważwidziałontylkojednoprzedstawienie-towpawi-
lonieIndiiHolenderskichnaWystawieKolonialnej.Zwyklewszyscy
czytelnicyArtaudazapominają,atoitaktylkojednozwieluprze-
kłamańwtejkwestii,żeprzypadkowympunktemwyjściadlaeseju
oteatrzebalijskimbyłarecenzjateatralna.Dokumentjednak
topotwierdza;esejArtaudazaczynasięwłaśnietak:Lepremierspec-
tacleduthéâtreBalinais…7Cóżoznaczaówpremierspectacle?Ten
pierwszyspektaklstanowipoprostupierwsząpozycję
wprogramiewieczoruwramachWystawy.
OwoniedomówieniespowodowałwrzeczywistościsamArtaud:
onto,oddającswójesejdoprzedrukuwzbiorzeTeatrijegosobo-
wtór,wymazałdrugączęśćtytułuoryginalnego,którybrzmiał:Le
ThéâtreBalinais,àl)ExpositionColoniale(TeatrbalijskinaWystawie
Kolonialnej)8,zapomniałjednakzmienićodniesieniawewnątrztek-
stu.Zapomniał?Amożeuznałzamałostosowneprzypominanie,iż
uczestniczyłwtakimwydarzeniujakWystawa-symbolkolonializmu
itradycyjnemiejscespotkańdlamasposzukującychłatwychwzru-
szeń?AleprzecieżtobyłArtaud.Icoztego?Należyjednakdodać,
żeniekończącasiężmudnapraca,dodawaniefragmentów,wycinków
zlistówikolejnychpism,któreniemalpodwajajądługośćtekstu
oryginalnego,oddalająrecenzjęodprzeznaczeniaévénementielle
9
.
Wystarczyprzyjrzećsięnieskończonymwariantomprzypisów,aby
zrozumieć,jaktenwymęczonytekstbyłistotny,awręczfundamen-
talnydlaArtauda.
Uwagamityminiechciałempomniejszyćwagiidoniosłości
eseju,niepodajęwwątpliwośćjegowartościantropologicznej,której
zresztąnieposiadaiposiadaćniemiał.Odzyskaniewersjioryginal-
nejumożliwiłomijednakpostawieniekolejnychhipoteznatemat
podstawowychelementówwizjiArtauda.Chciałempodkreślićnie
przypadkowośćeseju,aleokolicznościspotkania.Jeślispektaklbalijski
byłdlaArtaudawidowiskiemrzeczywistym,obejrzanympewnego
7Artaud(1964),s.64.Wprzekł.JanaBłońskiego:nPierwszywystępteatru
zBali”.
8nLaNouvelleRevueFrançaise”,nr217,1października1931(przyp.red.
nauk.).
9Przygodnego(przyp.red.nauk.).
21
