Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
letniegopopołudnia,tocostanowiłotłotegowydarzenia?Jakiezna-
czeniewtamtychczasachmiałaWystawaKolonialna?Apozatym:
ktojeszczewidziałtoprzestawienie?Jakjeinterpretowano?Aco
zatymidzie,jakpostrzeganoteatrzachodnizperspektywyParyża?
Jakabyłafizjonomiakultury,którąArtaudodrzucał,aktórazkolei
odrzucałajego?
Wydawałosię,żenatakpostawionepytanianiemaodpowiedzi.
BezwątpieniakulturazachodnianegowanaprzezArtaudatokultura
miasta,wktórymtrudnobyłonawetprzeżyć:nienawidziłatmosfery
Paryżaorazjegoteatrówbulwarowych.Czytrójkątsięzamyka?Artaud
iBaliprzeciwkomitowiParyża-czytokonfrontacja,którątrzeba
odtworzyć?Nowaperspektywanadajeteatrowibalijskiemuwłaściwe
proporcje,ajednocześniegogloryfikuje:byłnietylkotrampoliną,
pretekstemiokazją,lecztakżeiskrąroznieconąprzezlos.Oczywi-
ścieArtaudiBali,aleprzedewszystkimArtaudiParyż,Paryżroku
1931,kiedyFrancjaiEuropacelebrowałyporazostatnikolonialny
przepychwcorazposępniejszymklimaciezmierzchukulturowego
centruminarodzinreżimówtotalitarnych.Akuratuschyłkukultury
zachodniej,dokładniewroku1931,zostałaprzetłumaczonanafrancuski
cieszącasiępowodzeniemksiążkaSpenglerazatytułowanawłaśnie
ZmierzchZachodu10.
Rozlegasięhałas,znówpada.Pierwszekroplegwałtowniespa-
dająidziurawiądach.Potemdeszczsłabnie,wiatrustaje,całeniebo
wchmurach,padaprzezcałąnoc,spokojnie,przenikliwie.Tenhałas
niepozwalamyśleć.Niemapowodu,abymtuzostawał,osaczony
przezkomary,syczącegekony,obsesyjnekumkanieropuchiżab.
Wilgotnyupałniepozostawianadzieiikażemijaknajszybciejwracać
doEuropy.Niemamjużżadnychwątpliwości,wktórąstronępowinny
podążaćdalszebadania.TeatrbalijskiiArtaudtowspaniałetematy,
silniedziałającenaemocje,aleichspotkaniewpisujesięwporządek
historyczny,anieetnologiczny.Itowłaśniehistoria,anieBali,musi
staćsięprzedmiotembadań.Muszęsięwybraćwtępodróż,choć
10OswaldSpengler,Ledéclindel)Occident.Esquissed)unemorpholo-
giedel)histoireuniverselle,trad.parMohandTazerout,t.I:Formeetréalité,
vol.1-2,t.II:Perspectivesdel)histoireuniverselle,vol.1-3,nLaNouvelle
RevueFrançaise”,Paris1931-1933(przyp.red.nauk.).
22
