Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Transportlotniczywujęciukoncepcjiteoretycznych
19
władzypublicznej,comożewynikaćzkoniecznościwyrównaniaprzewoźnikowi,
pełniącemurównieżobowiązkiocharakterzepubliczno-prawnym,stratpowsta-
łychwwynikuprowadzonejdziałalności15.
Monopolnaturalny(technologiczny)wiążesięnajczęściejzwzględamitech-
nicznymiwtychgałęziachgospodarki,gdziewystępująefektyskalilubkorzyści
zakresu.Najbardziejefektywnymsposobemorganizacjiprodukcjijestjejogra-
niczeniedojednegoprzedsiębiorstwaświadczącegousługizmniejszymkosztem
przeciętnymniżgdybyistniaławiększaliczbaprzedsiębiorstw.Źródłemmonopolu
naturalnegosątakżewysokiekosztystałe,coczyninieopłacalnympodejmowanie
działalnościgospodarczejprzezwiększąliczbępodmiotów,zuwaginawysokie
kosztywejścianarynekinieproporcjonalneskumulowaneoczekiwanekorzyści.
Charakterystycznącechąmonopolunaturalnegosąopadającekrzywedługookre-
sowychkosztówprzeciętnych16.Osiąganesątechnicznekorzyścizobsługirosną-
cegoruchuiznaczneefektyskali,którewynikajązniepodzielnościlubograniczo-
nejpodzielnościpodaży.Najefektywniejszymsposobemzaspokojeniapopytujest
funkcjonowanietylkojednejfirmy.
Klasycznymprzykłademmonopolunaturalnegosąportylotnicze.Zkategorią
tązwiązanejestrównieżzjawisko„subsydiówkrzyżowych”,polegającenazaniża-
niucenwpewnychsegmentachrynkuiwyrównywaniastratzawyżonymicenami
innychproduktów.Praktykiteobserwowanowdziałalnościm.in.państwowych
liniilotniczychnamonopolistycznymluboligopolistycznymrynkuprzewozów
powietrznych,którezyskamizdochodowychpołączeńpokrywałystratypo-
wstałenatrasachutrzymywanychzewzględówpolitycznych,prestiżowychlub
społecznych17.
Konsekwencjąmonopolistycznegocharakteruświadczeniausługnarynku
transportowymbyłapublicznawłasnośćpodmiotównabywanawceluzapobie-
ganianadużywaniapozycjimonopolistycznejwobeckonsumentów.Wpraktyce
działalnośćprzedsiębiorstwobarczonabyłaniedostatkiemmotywacjidladziałań
ekonomicznieefektywnych.Wynikałotozpozycjimonopolistycznejiwłasności
państwowej.Charaktermonopolunarzucającegocenęusługwramachswojego
optimumcharakteryzowałsiętendencjądom.in.:przerostuzatrudnienia,wy-
sokichkosztówdziałalności,oporemprzedwdrażaniempostęputechnicznego
iorganizacyjnegopodnoszącegojakośćlubobniżającegokoszty,przeinwesto-
waniemorazswoistegorodzajumentalnościąkorporacyjnąkadryzarządczej
ipracowników18.
Regulacjasensulargojestutożsamianazszerokopojętyminterwencjonizmem
państwowym,obejmującymswymzasięgiemregulacjeekonomiczne.Transport
15
Zob.K.Bobińska,Rynekwinfrastrukturze.Infrastrukturanarynku,InstytutNaukEko-
nomicznychPAN,Warszawa2000,s.31-32.
16
Zob.D.Begg,S.Fisher,R.Dornbush,Ekonomia,PolskieWydawnictwoEkonomiczne,
Warszawa2007,s.505.
17
Zob.G.Kaczor,Istota,celeimetody…,s.15.
18
Zob.K.Bobińska,Rynekwinfrastrukturze…,s.33.
