Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Pojęcie,istotaiklasyfikowaniepatologiispołecznych
Wtymkontekściewartoprzyjrzećsiępowyższympojęciomiokreślićichrelacje
wstosunkudozachowańzaliczanychdokategoriispołecznychpatologii.
Nawstępiewartowspomnieć,żerównieżiteterminy,czylinieprzystoso-
wanie,niedostosowanieiwykolejeniespołeczne,używanesączęstozamien-
nie,agranicapomiędzyniminiejestwyraźnieokreślona.JakzauważaL.Pyt-
ka,flkażdyzwymienionychterminówodnosisiędozachowańjednosteklub
grupspołecznychfunkcjonującychwkonkretnychsystemachspołecznych.
Przyczymchodzituotakiezachowania,któresąnieadekwatnymi,powtarza-
jącymisięreakcjamijednosteknawymogiinakazyzawartewprzypisanych
imprzezsystemspołecznyrolach(np.rolidzieckawrodzinie,kolegi,ucznia
wszkole,pracownikaitp.)60”.Powyższanieadekwatnośćwyrażasięmiędzy
innymiwjawnymiuporczywymłamaniuobowiązującychnormspołecz-
nychlub/ilekceważeniuoczekiwańspołecznychprzezjednostkę,stądteż
wanalizietegotypuzachowańczęśćbadaczyodwołujesiędopojęciaflspo-
łecznejpatologii”.
Nieprzystosowaniespołecznewynikaprzedewszystkimzzaburzeńpro-
cesówsocjalizacji.Niewnikającwzawiłościdefinicyjne,możnaprzyjąćnapo-
trzebyniniejszychrozważań,żesocjalizacjatoflogółdziałańzestronyspołe-
czeństwa,zwłaszczarodziny,szkołyiśrodowiskaspołecznego,zmierzających
douczynieniazjednostkiistotyspołecznej,tj.umożliwieniejejzdobyciatakich
kwalifikacji,takichsystemówwartościiosiągnięcietakiegorozwojuosobowo-
ści,abymogłastaćsiępełnowartościowymczłonkiemspołeczeństwa61”.Moż-
na,idąctymtokiemrozumowaniaprzyjąć,żejednostka,zewzględunaswoją
społecznąprzynależnośćzostaje,poddanasocjalizującemuoddziaływaniugru-
py.Wpływsocjalizacjinajednostkęmożebyćpozytywnylubnegatywny,za-
leżnieodtreścinorm,wzorówosobowych,zasadpostępowaniaorazhierarchii
wartościaprobowanychprzezdanągrupę.Następstwemszerokorozumianej
socjalizacjimożebyćzatemspołeczneprzystosowaniewyrażającesięwprze-
jawianiuprzezjednostkęzachowańprospołecznychlubnieprzystosowanie,
októrymświadcząjegozachowaniaaspołeczne.
Oczywiściejesttouproszczonysposóbpodejściadoprocesusocjalizacji
ijegozaburzeń.Wrzeczywistościjesttoprocesbardziejzłożony.Socjalizacja
zależybowiemnietylkoodtego,czygrupadziałanajednostkęwsposób
konstruktywny,czydestruktywny,aleteżuwarunkowańbiopsychicznych
związanychzsamąjednostką,jakisocjokulturowych,związanychzjejoto-
czeniemspołecznym.Zkoleizuwaginaefektoddziaływańspołecznychmo-
żemymówićotrzechrodzajachsocjalizacji:konstruktywnej,nieadekwatnej
idestruktywnej.Socjalizacjakonstruktywnaczyniczłowiekapełnowartoś-
ciowymitwórczymspołecznie;nieadekwatna–dajeniepełneprzygotowanie
dopełnieniaspołecznieoczekiwanychiaprobowanychról,adestruktywna
60
L.Pytka,Nieprzystosowaniespołeczneijegoodmiany,[w:]Encyklopediapedagogiczna,
W.Pomykało(red.),Warszawa1993,s.453.
61
W.Okoń,Nowysłownikpedagogiczny,Warszawa1998,s.58.
32
