Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
M.Kosiorek.Pedagogikaautorytarna...
kracjaniesprzyjarealizacjiinteresównarodu,anawetimzagraża.Liczne
ideepodważająceliberalnądemokrację,formułowaneprzezfilozofów,pi-
sarzy,intelektualistówipolityków,krążyłypoEuropie,cieszącsiępew-
nąpopularnością.Faszyścipodnieślijedorangiideologiiadresowanejdo
mas.Staralisięmówićoswoichideachniejakooprogramiereformczy
doktryniepolitycznej,alejakoocałościowympoglądzienaświat,pewnej
filozofiiczyostatecznejprawdzie,zawierającejodpowiedzinawszystkiepy-
tania,jakieczłowiekmożesobiezadać.Wtymsensieideologiefaszyzmu
miałyzastąpićizająćmiejscereligii.WidaćtowyraźniewDoktryniefa-
szyzmuMussoliniego,którazawierawieletegotypusformułowań.Wjego
ujęciufaszyzmbyłfilozofiąireligiązarazem:
Jesttowięckoncepcjaspirytualistyczna,pochodzącateżzogólnejreakcjiwie-
kuprzeciwzwiotczałemuimaterialistycznemupozytywizmowiXIXw.Koncepcja
antypozytywistyczna,alepozytywna:niesceptycznaaniagnostyczna,niepesymi-
styczna,niebiernieoptymistyczna,jakimisąnaogółdoktryny(bezwyjątkunega-
tywne),umieszczająceśrodekciężkościżyciapozaczłowiekiem,któryprzecieżswą
wolnąwoląmożeipowinienstworzyćsobieswójwłasnyświat.[...]Faszyzmjest
koncepcjąreligijną,oglądającączłowiekawjegoimmanentnymstosunkuzprawem
wyższym,zwoląobiektywną,którastoiponadposzczególnąjednostkąiwznosiją
dogodnościświadomegoczłonkaspołecznościduchowej18.
Równieżnarodowysocjalizmnaderchętnieprzedstawianojakoświa-
topogląd.Jedenzjegooficjalnychpropagatorów,AlfredRosenberg,
określiłówświatopoglądjako„wszystkoobejmujący,wszystkooznaczający
(dasallesUmfassende,dasallesBezeichnende)”19.Hitlerczęstopodkreślał,
żenarodowysocjalizmżądadlasiebiecałegoczłowiekaiżenazizmjestnie
dopogodzeniazjakąkolwiekinnądoktryną.Twierdziłteż,podobniejak
Mussolini,że
[...]ktownarodowymsocjalizmiewidzitylkoruchpolityczny,tenonimprawie
nicniewie.Narodowysocjalizm–toznaczniewięcejniżreligia:towolastworzenia
nanowoczłowieka20.
Filozofiefaszystowskieposługiwałysiębardziejwiarąniżrozumem,da-
wałyczłowiekowiwskazówkiwkażdejdziedzinie,mówiłynietylko,jaki
18B.Mussolini,Doktryna...,dz.cyt.,s.8–10.
19M.Zmierczak,FilozofiaihistoriozofiawpismachAlfredaRosenberga,„StudiaHi-
storicaSlavo-Germanica”1980,t.IX,Poznań,s.175.
20J.Fest,ObliczeTrzeciejRzeszy,Czytelnik,Warszawa1970,s.480.
