Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Ideowo-filozoficzne,społeczno-kulturoweipsychologicznezałożenia...
25
jestświat,aleteżuwzględniałykryteriarozróżnianiadobraizła,piękna
ibrzydotyitd.Wszystkopodlegałooceniezpunktuwidzeniafilozofiiczy
światopoglądu.Normalnietakąfunkcjęspełniareligia,tuquasi-religijny
charakterideologiifaszystowskichbyłwyraźniewidoczny.Mussolininie
ukrywałtychambicji:„[...]gdybyfaszyzmniebyłwiarą,jakżebynatchnął
swychżołnierzystoicyzmemiodwagą?”21.Ideologiestałysięwięcnowo-
czesnymiodpowiednikamireligii22.
Podającsięzafilozofię,ideologiefaszystowskieobiecywaływgruncie
rzeczyzbawienie,rozwiązaniewszelkichproblemów,nietylkospołecz-
nych,ekonomicznych,aleimoralnych,anawetestetycznych.Zgłoszonych
ideiwynikałojasno,żeideologiesątotalitarne–reżimybyłytutajjedynie
realizacjąichzałożeń.Ideologiafaszystowskanieograniczałasiędopolityki
isprawspołecznych–chcianonarzucićludziomidentycznespojrzeniena
światinażycie.Nawetjeślinigdynieudałosięstworzyćwspólnejwizji,to
zawszejednakistniałzamiarjejwypracowania,zawszeżywabyłatendencja
docałkowitejkontrolijednostkiprzezpaństwowramachjednejideologii.
Mussoliniwyraziłtobardzodobitnie:
Dlategodlafaszystywszystkomieścisięwpaństwie,ipozapaństwemnieist-
niejenicludzkiego,aniduchowego,anitembardziejnieposiadajakiejkolwiek
wartości.Wtakiempojęciufaszyzmjesttotalitarny,apaństwofaszystowskie,jako
syntezaizjednoczeniewszelkichwartości,dajesenswłaściwycałemużyciunarodu,
rozwijajeipotęguje23.
Wartozwrócićuwagęnato,żetaknaprawdęjedynąwartośćpozytywną,
doktórejodwoływałysięideologiefaszystowskie,stanowiłopojęcienaro-
du,zbiorowościijejinteresu.Szczególniecharakterystycznebyłożądanie
poświęceniasiędlanarodu,utożsamianiasięznarodem,zjegointeresem.
Wspólnotamiałabyćważniejszaodjejczłonków.Propagowanoprzeko-
nanie,żeznarodupowinnizostaćwykluczeniobcy,jednocześniejednak
podkreślano,żenaróddopierosiękształtuje,będziedoskonały,wspaniały
etc.Oczywiście,niejesttonaródrównychobywateli,najczęściejjegoelitę
tworząjednostkibardziejświadomenarodowoniżprzeciętniludzie.Mo-
21B.Mussolini,Doktryna...,dz.cyt.,s.47.
22M.Burleigh,TrzeciaRzesza.NowaHistoria,przeł.G.Siwek,KsiążkaiWiedza,
Warszawa2002,s.29–34.
23B.Mussolini,Doktryna...,dz.cyt.,s.12.
