Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Pedagogikaifilozofia.Wstronęponowoczesności
rozpoznawanywtzw.strukturzereifikacji
41
.Wtakimujęciufilozofianiejestjedynie
formąpercepcjiświata,alejestpewnąformąegzystencjiidentycznązsamowiedzą
podmiotu.Jednostka-podmiotkonstytuowanajestbowiemwakciesamowiedzy.
JakpiszeL.Kołakowski:nwprzypadkuowegoszczególnegobytu,jakimjestczło-
wiek,byćibyćświadomymwłasnegobytuznaczytosamo,istnienieiświadomość
istnieniasątożsame”
42
.Filozofiazatemtouniwersalnaformułaludzkiejtożsamości
konstytuowanejwciągłymwysiłkusamoidentyfikacji.Człowiektworzywłasną
tożsamośćprzeznieustannyaktobronyswojejautentycznościwzderzeniuzwszel-
kimirzeczowymiformamiistnieniaprowadzącymidoreifikacji.Wperspektywie
edukacyjnejrozwójjednostkizwiązanyjestzwysiłkiemodróżnianianproduktów
zreifikowanych”odtychautentycznych.Abyuniknąćtrywialnychprzekładówtak
rozumianejfilozofiinajejfunkcjeedukacyjne,postawiętezę,żewydźwiękpowyż-
szejkoncepcjimyśleniafilozoficznegojestwtakoczywistysposóbzwiązanyzpry-
marnymikategoriamimyśleniapedagogicznego(rozwój,zmiana,tożsamość),iż
wzasadziesamapedagogika,rozumianatutajjakozbiórspetryfikowanych,nmeto-
dycznych”przepisównapożądanyzpunktuwidzeniaokreślonejkoncepcji(teorii,
ideologii)celrozwojujednostki,wydajesiękontrowersyjna,byniepowiedzieć
zbędna.Filozofia,azarazzaniąpedagogika,rozumianabyłabywtakimujęciujako
przeciwieństwowszelkichrozwiązańsystemowych,niemówiącodogmatycznych
czyautorytarnych.Myśleniepedagogicznekonstytuowanetakąwizjązakładałoby
nieustanną,ależyciodajną(zarównodlasamejpedagogiki,jakijejnprzedmiotu”
refleksji)koniecznośćweryfikacjiwłasnychsądów,ustaleńirozstrzygnięćkonfron-
towanychzwielowymiarowościąjednostkowychbiografiiludzkich.
Pytanie,jakiemożesiętutajpojawić,dotyczyuwarunkowańowejnweryfikacji”
,
szczególniewkulturowymklimacieponowoczesności,którynadobrepozba-
wiłfilozofięjednoznaczności,stałościimonopolunaprawdę.JeślizaTadeuszem
Lewowickimprzyjmiemy,żezasadniczarolafilozofiiwpedagogicepolegana
rozumieniu,azaZygmuntemBaumanempowtórzymy,iżnetycznyparadoks
kondycjipostmodernistycznejpoleganatym,iżprzywracaonapodmiotom
pełnięmoralnegowyboruiodpowiedzialności,jednocześniepozbawiającich
komfortuuniwersalnegoprzewodnictwa,którezadufanawsobienowoczesność
obiecywała”
43
,toważnedlamyśleniapedagogicznegowydająsięwymiaryowego
rozumieniawświeciepozbawionymporządkuihierarchii.Jednązmożliwych
podpowiedziwydajesięnfilozofiabłazna”nawiązującadobachtinowskiejnkul-
turyśmiechu”44.Tabowiemdajeszansęnanzrozumienie”wsytuacjiprzesilenia
tendencjiuporczywegonadawaniaporządkuświatu.Drogądoniegojestczasowe
zawieszeniehierarchiiwartościinorm,nkarnawałowe”odwrócenieporządku,
zniesienieróżnicpomiędzytym,cowysokieiniskie,poważneiniepoważne.
41
42
43
L.Kołakowski,op.cit.,s.28-31.
Ibidem,s.28.
Z.Bauman,IntimationsofPostmodernity,Routledge-London1992,s.14.
44
Por.L.Witkowski,Uniwersalizmpogranicza.OsemiotycekulturyMichałaBachtinawkontekścieedu-
kacji,Toruń1991.
