Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Komunikacjaaspołeczeństwo
corazbardziejzłożony.Początkowoczłowiekroz-
wijałswojeumiejętności,stosującprostenarzę-
dzia.Wmiarędoskonaleniaumiejętnościnarzę-
dziatestawałysięcorazbardziejzłożone,dlatego
ichobsługaizastosowaniewymagałynauki.
Wartojednakpodkreślić,żedoskonalszatechni-
kanieoznacza,żemyteżstaliśmysiędoskonalsi.
Czascywilizacjipismajestbowiemzbytkrótki,
abywsposóbistotnymógłwpłynąćnazmiany
genetyczne.
Inaczejnależyocenićdrugiczynnikwpływa-
jącynarozwójczłowieka,czylisferękulturową.
Jesteśmyświadkamidynamicznychprzeobrażeń
wkulturze,wktórejdominującymczynnikiem
rozwojujestkomunikacja.Wprawdziekultura
przyspieszazmianywobszarzegenetycznym,ale
skalaczasowajestturównieżzbytkrótka,aby
odnotowaćzmianywgenach.Dlategoobecnie
obserwujemy,żeopróczdobrodziejstwzłożonej
technologii,którasłużywieluludziom,istnieje
licznagrupatych,którzyniepotrafiąztychdo-
brodziejstwkorzystać,niemająpodstawowych
umiejętnościwłaściwegozastosowaniatechno-
logii.Nadalwystępująznacząceróżnicenapozio-
mieprzyswajaniaiwykorzystywaniatechnologii
przezczęśćpopulacji,mimowprowadzeniado
edukacjinaukiobsługinarzędzikomunikowania.
Przyczynąjestnietylkobłędne,sprzecznezzasa-
damitechnologiikształcenia,realizowaniepro-
cesudydaktycznego,aleprzedewszystkimbrak
szerokorozumianejedukacjimedialnej.Jeżeli
edukacjainformatycznanadalbędziesiękon-
centrowaćnaobsłudzekomputera,apomijać
problemykomunikacjimedialnej,tozjawiska
niepożądane,atakżepatologiczneciąglebędą
obecne.Należyoczekiwaćwzrostutychzjawisk,
cowynikazfaktu,żestrukturagenetycznakłóci
sięzmożliwościamistworzonymiprzezkulturę.
Niebezznaczeniajestrównieżto,żeistnienieco-
razdoskonalszejtechnikinieoznacza,żeczło-
wieksięrozwinąłizostałlepiejprzygotowany
dowykorzystaniaofertytechnologicznej.
Analizującteoretycznepodstawydetermini-
zmutechnologicznego,możemyzauważyćdwa
wyraźnierysującesięstanowiska:jednookreśla-
nejestmianemtwardegodeterminizmu,drugie
_miękkiegodeterminizmu.Zwolennicyobunur-
tówróżniąsięwocenieskaliwpływutechnologii
narozwójczłowiekaiewolucjęspołeczną.
Twardydeterminizmprezentująm.in.Harold
Innis,MarshallMcLuhan,DanielBell,atakżepo
częściNeilPostman,któryprzyjmujemniejskraj-
nestanowiskowporównaniuzpozostałymi.
Wymienieniteoretycypodkreślająbezwarunkową
rolętechnologiiwrozwojuspołecznym(por.Płon-
kowski,2006,s.49).Wskazują,żezmianywspo-
łeczeństwiesąnieuchronneiodbywająsiębez
kontrolizestronyczłonkówtegospołeczeństwa.
Zkoleiprzedstawicieledeterminizmumięk-
kiego,np.PaulLeVinsoniDerrickdeKerckhoVe,
traktujątechnologiejakoskuteksiłspołecznych,
anieichprzyczynę(por.Listeriin.,2009,s502).
Teoretycytegonurtupodkreślają,żezmianysą
wywoływaneprzeztechnologię,alewolnawola
funkcjonującychwspołeczeństwieludzimoże
wpłynąćnaostatecznywynik.Ichzdaniemnowe
media(komputeryosobisteiInternet)sąwstanie
wyzwolićczłowiekazobjęćstarychmediów
iusunąćograniczenia,copozwoliosiągnąć
wolnośćjednostki.
LeVinson(2006,s.24)uważa,żeUnamiękkide-
terminizmskładasięwzajemneoddziaływanie
technologiiinformacji,któracośumożliwia,oraz
ludzi,którzytęmożliwośćurzeczywistniają».
JanuszMorbitzer(2007,s.91),analizującmiękki
determinizmtechnologiczny,zwróciłuwagę,że
Uniegloryfikujedominującejrolitechniki,pod-
kreślanatomiastdużeznaczeniewoliidecyzji
człowieka».
Stanowiskołagodnegopodchodzeniadode-
terminizmuprezentujetakżebadaczikrytykte-
lewizjiJoshuaMeyrowitz,któryuważa,żemedia
sączęściąśrodowiskaspołecznegoistotniewpły-
wającegonanaszeżycie.Naprzykładzietelewizji
ukazuje,jaktechnologiekomunikacyjneukształ-
towałystosunkispołeczne,usunęłybarierykul-
turoweorazzwiększyłydostępdodotychczas
niedostępnychinformacji.Technologiajestwdu-
żejczęściodnasniezależna,akontrolanadtre-
ściamimediównieusuwaproblemówiniecofa
zachodzącychzmian(por.Meyrowitz,1985).
Nowemediaprzełamująwielebarierogranicza-
jącychoddziaływanieistniejącychtechnologii
komunikacyjnych.Łatwośćichużycia,uzyskanie
donichpowszechnegodostępuorazichwszech-
obecnośćspowodowały,żebariery,przedjakimi
stałydotychczasowenośnikiinformacji(książki,
gazety,radio,telefonitp.),zostałyusunięte.
KoncepcjaMeyrowitzakoncentrujesięname-
diach,upatrującwnichprzyczynęzmian.
Determinizmtechnologicznyjestsilniepo-
wiązanyzpoglądamiteoretykówpozytywnie
28
