Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Komunikacjaaspołeczeństwo
charakter.Jednoztychstanowiskopierasięna
założeniu,żerozwiązaniemproblemówwspół-
czesnegoświatajestpodjęciedziałańnapoluno-
woczesnychtechnologii.Ztegopowodutechnolo-
giainformacyjnazostałauznanazagłówny
czynnik
rozwoju
społeczno-ekonomicznego.
LaureatNagrodyNoblawdziedzinieekonomii,
RobertSolow,zwróciłuwagęnazwiązekzmian
technologicznychzewzrostemprodukcji.Inno-
wacjestanowiąpodstawętegorozwoju,aniejest
tomożliwebeznowoczesnychtechnologii.
Ponieważnowetechnologiesąwykorzystywane
praktyczniewewszystkichdziedzinachaktywno-
ściczłowieka,systematyczniewzrastazapotrze-
bowanienapracownikówpotrafiącychzastoso-
waćjewmiejscupracy.Tozkoleimadalekoidące
konsekwencjedlaedukacji.Tam,gdziejestwyso-
kipoziomwykształceniaspołeczeństwa,wzrasta-
jąszansenawynalazczośćiodkrycianaukowe.
Drugiestanowisko,krytycznewobectechno-
logii,ukazujewieleproblemów,którestwarza
onawewspółczesnymspołeczeństwie.
Powyższestanowiskadzielązarównoteorety-
ków,jakipraktykówżyciaspołecznego.Ernst
Schumacher(1981,s.176)nazwałtegrupyUucie-
kinieramibiegnącymiprzedsiebie»orazUpowra-
cającymidodomu».Pierwsisądzą,żeporadzą
sobiezeświatowymkryzysemspołeczno-gospo-
darczym,stosującnowoczesneśrodki,drudzy
zakładają,żetechnikasprowadzinaszącywiliza-
cjęnamanowce.RyszardPachociński(2001,s.29)
nazywazwolennikówtechnologiiUtechnofilami»,
aprzeciwnikówUtechnofobami».Jakoprzykład
technofilapodajeBillaGatesa,którygloryfikuje
rolękomputerów,oprogramowaniaisieciinfor-
matycznejwżyciuczłowieka.Podkreślaznacze-
nietechnologiidladziałańtwórczych,byciasku-
tecznym,atakżeakcentujeznaczenietechnologii
informacyjnejdlaspędzaniaczasuwolnego.
Wartozwrócićtuuwagęnarolę,jakąodegrał
twórcaMicrosoftuwkreowaniuspołeczeństwa
sieciowego.Jegodziałalnośćjesttypowymzacho-
waniemUuciekinierabiegnącegoprzedsiebie»
i
osiągającego
duże
sukcesy.Argumentów
wzmacniającychtennurtintelektualnydostar-
czyłytakżekraje,którepostawiłynanowoczesne
technologie(Irlandiaczykrajenordyckie,takie
jakFinlandia).Osiągnięcieprzezniewysokiego
dochodunarodowegoprzezrozwójnowocze-
snychtechnologiitelekomunikacyjnychspowo-
dowało,żerozpocząłsięwyścignapolutechno-
logiiinformacyjnej,zrozszerzeniemnaedukację.
32
Stanowiskotechnofobówwyrażasięwcałko-
witejlubczęściowejnegacjitechnologii.Naprzy-
kładCliffordStoll(1995)uważa,żetechnologia
informacyjnanieprzynosiżadnychkorzyści,po-
nieważeliminujelubograniczabezpośrednikon-
taktczłowiekazdrugimczłowiekiem,aprzecież
torzeczywistedoświadczeniejestniezbędnedla
normalnegofunkcjonowaniaczłowieka.Stollna-
wiązujewtensposóbdoschumacherowskiej
grupyUwracającychdodomu»,myślącychopo-
wrociedokorzeniludzkiejegzystencji.Echotego
powrotudoepokiprzedtechnologicznejodnajdu-
jemynietylkouCliffordaStolla,lecztakżeuwie-
luinnychteoretyków,np.ArthuraBrfihlmeiera.
Wielu
przeciwników
technologii,
m.in.
TheodoreRoszak(1972,1988),RenśDubos(1968),
CharlesA.Reich(1970),nietylkopotępiasystem
społeczno-ekonomicznyopartynatechnologii,
lecztakżezdecydowanienegatywnieocenia
wpływtechnikinaczłowieka.Wspomnianibada-
czeprzyjmują,żenaukaitechnikamająwłasny
bytipozostająpozakontrolączłowieka.Wefek-
cienastępujeodhumanizowanieistotyludzkiej,
powodującejejzniewolenieiskuteczneoddzie-
lenieodświatanaturalnego.Tozkoleiwpływa
hamująconarozwójosobowościowyiemocjo-
nalny.Czołowyprzedstawicielnurtukrytycznego
_wspominanyjużJacquesEllul(1980)_wswojej
książceTheTechnologicalSystemzwróciłuwagęna
to,żeczłowiekpodejmujedecyzjenakorzyść
maksymalnejskutecznościiżetechnikarozrasta
siędziękiwłasnejwewnętrznejsilebezpośred-
nictwaczłowieka.Dlategojestzjawiskiemnieza-
leżnym,wpływającymnegatywnienakulturę,
wartościitymsamymnaspołeczeństwo(por.
Ellul,1964).Jednocześnieautortenpodkreśla,że
technologiajestelementemwspółczesnegoświa-
tainiemożnajejpominąć.Inaczejwidzito
JfirgenHabermas(1970,s.87),którydostrzega,że
technologiajestUobiektywizującąrelacjączło-
wiekawobecprzyrody,zorientowanąnauzyska-
niewładzyorazsukcesuekonomicznego».
Krytykatechnologiiniebyłaprzypadkowa,
wystąpiłabowiemwokresieprzejściaodmoder-
nizmudopostmodernizmu.Toprzejściewyma-
gałosprecyzowaniazałożeńrodzącegosięspołe-
czeństwainformacyjnego.Dlategopowstające
koncepcjemusiaływywoływaćdyskusjęnad
słusznościąobieranejdrogirozwojuspołecznego.
Ocenykrytycznewobectechnologiiwypowiadało
wieluteoretyków,m.in.MichelFoucault(1977),
przedstawicieleszkołyfrankfurckiejczyMartin
