Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
Wstęp
natomiastlogos,którypowstajeprzezpołączenienazwyicza-
sownika,nietylkocośnazywa,alerównież,ponieważwskazuje,
żepewnemubytowicośprzysługuje,przysługiwałolub
będzieprzysługiwać,cośokreśla(
tiπgpo{Vgi
)orazcoś
mówi(
λέγgi
)
80
.Dziękiodróżnieniuonomairhēmaotrzy-
mujemywięcpodziałnato,oczymsięmówiwzdaniu,
ito,cosięmówilubwypowiadawtymżezdaniu.
ZdefinicjipodanejprzezArystotelesawynika,żedorhēmata
niezaliczająsiębezokoliczniki,gdyżniewspółoznaczająone
czasu
81
.Tymbardziejdotyczytoformimiesłowowych.Dokate-
goriirhēmazaliczająsiętylkoczasownikiwformachosobowych,
awięcteformy,którefaktyczniemogąpełnićfunkcjęorzeczenia
wzdaniach.Wswoichuwagachdodefinicjiwr.3Arystoteles
jeszczebardziejzawężakategorięrhēma,ponieważstwierdza,
żewsensieścisłymdorhēmatabędąnależećtylkoczasowniki
wczasieteraźniejszym;czasownikiwformachosobowych,ale
wczasieprzeszłymlubprzyszłymtozaledwienodmiany”lub
formyfleksyjneczasownika(
πtώσgig
,por.16b16–18).Teuwagi
jeszczerazpokazują,żegłównympunktemodniesieniawde-
finiowaniuzarównonazwy,jakiczasownikajeststruktura
zdania–tymrazemArystoteleskierujesięswoimwyobra-
żeniemnatematpodstawowejformyzdania,którawjegoujęciu
uwzględniaprzedewszystkimczasteraźniejszy
82
.
BiorącpoduwagęteostatnieuwagiArystotelesa,jakrównież
jegoogólnenastawienie,bydefiniowaćczasownikznaciskiem
80Por.Soph.262c9–d6.
81Możesiętupojawićzarzut,żebezokolicznikwpewnymsensie
oznaczaczas,ponieważwyrażateżaspektczasowy(sąbezokoliczniki
czasuteraźniejszego,przeszłegoitd.).Jednakniewspółoznaczaonczasu
wtymsensie,żeniestwierdza,kiedyzachodziczynność.Czaswbezoko-
liczniku,zwłaszczawgrece,określaraczejaspektczynności(dokonany/
niedokonany)orazrelacjędoczynnościwyrażonejworzeczeniuzdania.
82Takiemyślenieopodstawowejformiezdaniajestuzasadnione
przezfakt,żewramachrozumowańdialektycznychorazwobrębiesy-
logizmówwystępująniemalwyłącznieformyczasuteraźniejszego(defi-
nicjeiinneokreśleniaogólne,takiejakokreśleniarodzaju,właściwości
iprzypadłości).
