Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Obrazjakoparabola.OpejzażachGustawaCourbeta
wobrębiepolaobrazowego,przedktórym,jakprzedurojonąścianą,spojrzenie
musipowstrzymaćswojedrążąceprzestrzeńdążeniedootwarcia.Torozpoście-
raniesięprzestrzenipejzażuwewnątrzpłaszczyznyobrazuukazanejestzpełną
konsekwencjąprzezurzeczywistnioneterazdoprowadzenieliniigranicznejplaży
ściśledodolnegoprawegoroguobrazu-dziękiczemubrzegiobrazustająsię
miarodajnymiwartościamiorientacyjnymidlawszystkichwewnątrzobrazowych
podziałów.Awięcdokładniewtejchwili,wktórejotwierającaświatobecność
człowiekawjegoobrębiekurczysiędominimum,maximumosiągadlawidza
przekazanietegoświatatotalnościpłaszczyznyobrazu.Wzajemnieuwarunko-
wanąnieodwołalnośćtychustaleńpostrzeżeniowychukazujewprostsąsiedztwo
żaglówkiiprawegobrzeguobrazu:jużledwiewidoczny,jakbygasnącyśladczło-
wiekasprawia,żetymokreśleniemświata,którepozostajejestjegoodesłaniedo
transcendującejświatinstancjipłaszczyznyobrazu,którawidzowiodmawiaja-
kiegokolwiekprzystępu,aprzetoodrzucagowskończonośćwłasnegoistnienia.
Dotychczasoweanalizyobrazówpokazały,żeprocesydoświadczeniaczyteż
procesywidzeniawkonflikciemiędzywidzeniemprzestrzennym,związanym
zJaiwidzeniemzwiązanymzpłaszczyznąwciążkończąsiętym,żeodbiorcamusi
wwidzeniusamsiebiewyjąćzprzestrzeniobrazubądźteżrozwójpierwszegopla-
nugozniejwyprowadza,azarazemjakopozostająceokreślenietreściobrazudo-
świadczanejestjejzwiązaniezpłaszczyzną.Tenrozwójtreściobrazuniemógłby
zaśpretendowaćdoroliwiążącejdlawidza,gdybysamobrazniemógłprzedłożyć
warunku,zewzględunaktórymożeonprzebiegaćtylkotak,anieinaczej,choć-
byzodwrotnymskutkiem.Obrazmusiprzetodawaćpewienpowódoglądowy,
któryobjaśniabezwzględnąkoniecznośćparaboliwtymspecyficznymdlaniej
przebiegu.Tymoglądowympowodemjesthistorycznieniezmierniedoniosła,
leczniedającasięwyprowadzićzuwarunkowańhistorycznych,koncepcjaujęcia
obrazuuCourbeta,któraprzenikajegodziełoażdonajdrobniejszychszczegó-
łówiłączyje-jakopowszechnestylotwórczeznamięsztukiXIXwieku-zjego
współczesnymi:Ujęcieprzestrzenijakonieskończoności.
Ponieważwarunkiunaocznienianieskończonościbyłyjużkilkakrotnieroz-
ważanewramachinnychprac3,przyjdzietupowtórzyćtylkopodstawowetezy.
Nieskończonośćwsobieniemożebyćunaocznionaprzezkonkretną,mierzalną
przestrzeń-np.przezjejwielkąszerokość,głębokośćczyjejotwarcienaboki-
ponieważzgodniezdefinicjąswojejistotyprzekraczazzasadykażdąwidzialną
iwyobrażalną,realnąwielkośćprzestrzenną.Nieskończonośćjakowartośćabso-
lutna,nieosiągalnadlakonkretnegoświatawjegorozciągłości,niemożebyćwtym
3MichaelBrötje,IngresinseinemVerhalmiszuRafiaelundMichelangelo.„GießenerBeiträge
zurKunstgeschichte”III(1975),s.240;idem,DieGestallungderLandschaimWerkC.D.Fried-
richsundinderholländischenMalereides17.Jahrhunders.„JahrbuchderHamburgerKunstsamm-
lungen”19(1974),s.48in.
105
