Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MICHAELBRÖTJE
świeciewzrokowowykrywalna.Przetonanieodzownieograniczonymwycinku
przestrzeniniemożnajejwysnućzjegozdolnościdoilościowegorozszerzaniasię
-jakożemożliwewwyobraźniciągłerozsuwaniegranicprzestrzenikończysię
wszakzawszewobrębieświata,bezmożliwościdokonania„przeskoku”wprze-
kraczającąświatnieskończoność-lecztylkojakowłaściwośćjakościową,jako
zawszeiwszędzieobowiązująceokreśleniejejistoty:jeśliprzestrzeńmawsobie
możnośćnieskończonego,tomajątakżewnajmniejszymwycinkuiwkażdym
dowolnymograniczeniu.Nieskończonośćniejestczymśwtórnym,pochodnym
-wtymtakżejakowyobrażalnąwielkość,którąmożnanapotkać„potamtejstro-
nie”granicobrazu-lecz,jeśliwogóle„istnieje”
,czymśpoprzedzającymwszelkie
zmysłowezjawianiesięiwszechobecnym:jestprzedustawnątotalnością.
Wpostrzeżeniowymkontekścieobrazujesttylkojednajedynawartośćoglą-
dowa,któraspełniawarunkiobowiązującejapriori,absolutnejwielkościodnie-
sieniadlawszystkichmomentówtreściowych,aprzetomożeunaocznićtotal-
nośćnieskończoności:tosamaograniczonapłaszczyznaobrazu.Wprawdziewe
wszystkichepokachdziejówsztuki,zasprawązasadformalnegokształtowania,
płaszczyznatauzyskiwałaznaczeniestanowiącejsens,absolutnejpodstawyod-
niesieniadlatreści,jednakdopieromalarstwoXIXwiekunadałojejoglądową
jakośćnieskończoności,pozwalającukazaćsięjejjakopozbawionejwewnętrz-
nychnapięć,homogenicznejwielkościrozciągłości,którejwłasnajakośćpozwala
oprzećsięokreślaniuimodyfikowaniuprzezprzedstawionenaniejtreści,aprze-
toreprezentujewobecnichnieuchwytne,bezczasowo-absolutnebycieprzestrze-
ni.Podczasgdywmalarstwieażpookresbarokuotaczająceobrazgranicewciąż
uznawanozakonstytutywnewartościwyjściowedlaformalnejorganizacjitreści,
którewswojejpostacibyłyprzetookreślonepozytywnieprzezstosunekdonich,
cosprawiało,żenawetnajmniejszywycinekprzedstawionejprzestrzenimógłbyć
wciążzjawiskowymmodelempowszechnej,idealnejjednościsensuświata,to
malarstwoXIXwiekuodbieratreściomobrazumożliwościprzywróceniawswo-
ichstrukturachformalnychwszechstronnegozwiązkuzotaczającymigranicami
obrazu(któredlaichpowołaniastanowiąpotencjalnewartościodniesienia),
aprzetozawładnięciapłaszczyznąobrazujakoramowąjednościąsensownejor-
ganizacjiichsamych.Tastrukturalnanierozporządzalnośćgranicobrazudlawy-
tworzeniasystemuporządkuwewnątrzobrazowegomaoglądoweuzasadnienie
wtym,żeprzypisanąimroląjestkonstytuowaniesamodzielnej,istotnejwielkości
przestrzennej(wycinkapłaszczyznyobrazu),którapoprzedzatreściobrazujako
totalnośćoglądowa,którapozostajenieosiągalna,tzn.którejprzyichpomocynie
możnanigdypowtórnieuzyskać.Międzytreściąipłaszczyznąobrazuniemajuż
stosunkuorganizacyjnegowspółdziałania,sensownejkorespondencji,leczsto-
sunekprzypominającyzarazemnienawiśćimiłość:zjednejstronyprzedmioty
106
