Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Obrazjakoparabola.OpejzażachGustawaCourbeta
Tymvis-à-visjestdom,któregowyosobnieniewkrajobraziepodkreślafunk-
cjonalneznaczeniemiejscazamieszkiwaniaczłowiekawświecieischronienia
wczasie.Ponieważwzrokowydostępwgłąbprzestrzenipodrugiejstroniedomu
zagradzawidzowiścianagóry,jegospojrzeniejestodrzuconeprzezodbiciedomu
nałódź,którejznaczeniefunkcjonalne,przeciwnie,ujmujepowierzeniesięczło-
wiekaupływającemuczasowi.Znaczenietostajesięnieuchronnymdoświadcze-
niemwzrokowym,dlategożepoutraciebrzeguzprzodu,widzzmuszonyjest
przeskoczyćwzrokiemnałódź,którejwspólnyzrzekąkierunekhoryzontalny
niepowstrzymanieprowadzispojrzenieoddomuijegoodbiciawprawo,tam,
gdziewodawyślizgujesięzprzestrzeniobrazuwprawoikuprzodowi,iodmawia
wszelkimpróbomustaleniananiejspojrzenia.
Wtensposóbdążącewgłąbwidzenieprzestrzennezmuszonejestmiędzy
lewąaprawąstronąobrazudo„odwrócenia”:podczasgdypolewejstroniespoj-
rzenieprzeskakujezprzodunadrogęwgłębi,ignorującprzytymprzeciwległy
brzegjakolinięoddzielającąodkrajobrazupodrugiejstronie,tozprawejstrony
spojrzeniewyślizgujesięzprzestrzeniobrazupopłaszczyźniewodybezmożli-
wościjakiegokolwiekzaczepienia,przyczymterazprzeciwległybrzeg„uznany”
jestzawiążącągranicę,naktórejbezpośredniowznoszącesięścianygórwzbra-
niająjakiegokolwiekprzestrzennegowniknięcia.Procesuczeniasięwidzenia
związanegozJaprzebiegawięcodpróbypowiązaniazdrugimbrzegiem,wraz
zdomemjakopotencjalnymmiejscem„ustalenia”człowiekawczasie,przezpo-
wrótkuprzodowidołodzizasprawąodbiciajakoświadectwasubiektywnejnie-
realnościtakiejpróbynawiązania,przezuprzytomnienieczasu-upływającego
wprzeprowadzeniuspojrzeniaprzezłódźnaprawo(skierowaniełodziwlewo
oznajmiaopórwidzeniawobectegoprzeprowadzenia),ażdouznanianakoniec
przeciwległegobrzeguzaostatecznąodmowędostępunadrugąstronę,czego
konsekwentnymwynikiemjestto,żespojrzeniemusiwyjśćzprzestrzeniobrazo-
wejpootwartejpłaszczyźniewodykuprzodowi.
TemuodwróceniuzwiązanegozJawidzeniaodbiorcy,którewprocesieucze-
niasięulegazałamaniu,odpowiadaodwróceniekrajobrazunadrugimbrzegu
wjegoformalnymrozwojunapłaszczyźnie:podczasgdyzlewejstronyzgóry
pasmaskalne„spadają”nadom,niedosięgającgojednak,jodływznosząsiębez-
pośredniooddomuwprawowgórę,przekraczającprzywyjściuzprzestrzeni
obrazowejwprawowysokośćszczytugórypolewejstronie.Odwrócenietojest
nietylkoformalne,lecztakżetreściowo-znaczeniowe:wmiejscenieożywionej,
rozpadającejsięoptyczniemateriiskalnej,któraodlewejstronyzprzeszłościna-
prowadzanadomjakomiejsceprzeznaczeniaTeraznaprzeciwkowidza,wkra-
czająpoprawejstroniejodłyjakonośnikiżyciawprzyrodzie,rozwijającsięod
domuwotwartąprzyszłośćwprawo.Ważne,żedolnajodłastykasięczubkiem
zformalnągranicąkonturugóry,któradlawidzajestwidocznatylkotakdługo,
95
