Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
jednostkisystemupublicznegoodgrywakluczowąrolę.Dominujeonnadpodzia-
łempoziomym,któryjesttraktowanyjakouzupełniający.Pionowypodziałdocho-
dówdotyczyprzydzielenia(przypisania)przedewszystkimpodatkówipozostałych
obciążeńparapodatkowychpaństwuiinnymzwiązkompublicznoprawnymwyż-
szegoiniższegorzęduimożebyćtraktowanyjakopodziałkompetencjipodatko-
wychzgodniezkonstrukcjąikonsekwencjamiekonomicznymipodatków.Podział
tenwymagarównieżpodziałuzadańmiędzyposzczególneszczeblewładzpublicz-
nych.Poszczególnepodatkiwystępującewsystemiedochodówpublicznychpo-
winnybyćrozdzielanemiędzyfederację,gminyiinnejednostkisamorząduteryto-
rialnegowystępującewpionowejstrukturzeorganizacyjnejprzyuwzględnianiu
zadańprzypisanychposzczególnymszczeblomwładzypublicznej.
Wszystkiejednostkipionowegopodziałuterytorialnegoposiadajądochody
własneprzypisanenamocyprawaiwpływającebezpośredniodoichbudżetów.
Dochodyteprzydzielonenapodstawiekonstytucjiiinnychustaw.tonajczę-
ściejdochodypodatkoweorazdochodywpostacidotacji,subwencjiiskładek,
funkcjonującewramachpionowegosystemuwyrównaniafinansowegolubpoza
nim.Możnawięcstwierdzić,żepodziałpionowyodzwierciedlaniejakozakres
decentralizacjizadańiichfinansowania.
Rezultatemróżnicymiędzywydatkamiidochodamiwłasnyminaróżnychszcze-
blachwładzypublicznejjestpionowanierównowagafinansowalubwwęższym
znaczeniufiskalna.Możnapowiedzieć,żeoznaczaonaróżnicęmiędzymożliwo-
ściamidochodowymiapotrzebamiwydatkowyminaróżnychszczeblachwładzy.
Uzupełniającypodziałdochodówprzeprowadzanyjestwobrębiejednostek
funkcjonującychnatymsamymszczebluwładzypublicznej(napoziomieterytorial-
nejorganizacjiwładzpublicznych).Redystrybucjataprzyjmujenajczęściejpostać
wyrównaniadochodówmiędzyjednostkamibogatymiasłabszymifinansowo.
Dochodyprzyznanedanemuszczeblowipowinnypozwolićnasfinansowanie
przypisanychmudorealizacjizadańpublicznych.Niestetywpraktyczniekażdym
państwiewystępujądysproporcjeterytorialnewobszarzerozwojuspołeczno-
-ekonomicznego,zamożnościmieszkańców,bogactwnaturalnych,zakładówprze-
mysłowychitd.,coprowadzidopowstaniazróżnicowaniapodwzględempotencjału
dochodowegoorazzapotrzebowanianaśrodkifinansoweposzczególnychjednostek
samorząduterytorialnego,atymsamympowodujekoniecznośćochronyfinansowo
słabszychspołecznościlokalnychdziękizastosowaniuprocedurwyrównawczych,
równoważącychlubkorygujących,którerealizowanenajczęściejwramachsys-
temuwyrównaniafinansowego.Tymsamympoziomanierównowagafinansowa,
lubwwęższymznaczeniufiskalna,pojawiasięmiędzyjednostkamitegosamego
szczeblawładzypublicznejizwiązanajestzkwestiąwyrównaniapoziomego.
Warunkiemprawidłowegowykonywaniazadańprzezjednostkisamorządu
terytorialnegojestzapewnienietrwałościiodpowiedniejwydajnościźródełfinan-
sowaniaichdziałalności.Rozwiązaniainstytucjonalnewfederacji,wtymsystem