Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Myśliróżneosposobiezakładaniaogrodów–międzykompendiumwiedzy…
19
Izabelatroszczyłasięteżoedukacjęzarównodziecizpuławskiegodworu,jak
idzieciwłościańskich.GłoswtejkwestiizabrałaKlementynazTańskichHoffma-
nowa,któraumieściłaswojeobserwacjewOpisieróżnychokolicKrólestwaPolskiego:
WieśpuławskamałocoWłostowicomustępuje,itutensamporządek,tachędogość,te
starania,teżyweświadkiopiekuńczejręki.Niewiem,czywcałejPolscemożebyćgdzie
lepiejwieśniakomjakwtychwłościach;oweopisy,którewromansachczytujemy,tusię
sprawdzają.Tunietylkonadobremieniemieszkańców,alenaichoświatę,moralność
jestpamięć.Próczpuławskichszkółrządowych,wWłostowicachjestszkółkajedynie
dladzieciwiejskichpłcimęskiej:tamsięucząpisać,czytać,rachowaćireligii.(ł)Sza-
nownaichpani,którabardzoczęstotęszkółkęodwiedza,zwykłaimzadawaćcotydzień
różnepytania,naktóreodpowiedziećmusząnapiśmie.Tepytaniastosująsiędopowin-
nościwzględemBoga,bliźniego,rodziców,sąsiadówitp.46
OprócznaukiczytaniaipisaniaCzartoryskazadbałarównieżoto,bydzieciuczy-
łysięrzemiosła:
Skorodzieciuczącesięwtejszkole,dobrzejużumiejączytać,pisaćirachować,iwe-
długpojęciaswegoobejmąnaukęreligii,udająsiędoDomuRoboty,gdziesięrzemiosła
uczą.Tamsąróżnirzemieślnicyiwszelkienarzędziapotrzebne:kowale,stolarze,bla-
charze,krawcy,szewcy,tokarze,malarzeiinni.(ł)Niektórzywychodząnamajstrów,
drudzyzaśpokilkuleciechwracajądodomurodzicielskiego,isąumiejętniejszymirol-
nikami;dopókizaśzostająwDomuRoboty,raznatydzieńidądoszkołynakilkago-
dzin,żebyodnowićpamięćodebranychtamnauk47.
Księżnazałożyłateższkołędladziewcząt:
Jestdrugaszkoładladziewcząt;tamzdatnadotegokobietauczyjeczytać,pisać,racho-
wać,prząść,szyć,znaczyć,pończochyrobić,uczyjetakżekobiecegogospodarstwa,jak
kołobydłachodzić,kołoogrodu,chlebpiec,jeść,gotować(ł).Wtejszkoleprzyjmują
różneroboty,izczasemsiębędziemogłasamaprzezsięutrzymywać;dotądłożynanią
Ta,któradusząjesttychwszystkichdobroczynnychzakładów,dusząPuławcałych48.
EdukacyjnadziałalnośćCzartoryskichnieograniczałasiętylkodoopisanych
przezHoffmanowąplacówekdlawłościan.AdamKazimierzotaczałopiekąuczo-
nychipoetów,atakżemłodzieżmagnackąiszlachecką,któranapuławskimdworze
nabierałaogładypolitycznejitowarzyskiej49.KsiężnaIzabelagromadziłanapuław-
46K.Hoffmanowa,dz.cyt.,s.102-103.
47Tamże,s.103-104.
48Tamże,s.104.JakustaliłaAlinaAleksandrowicz-Ulrich:nMimożestolicakluczakońsko-
wolsko-puławskiegobyłaogniskiemkultury,amecenasiprzejawialiszczególnątroskęooświatędla
ludnościchłopskiej,sprawaszkolnictwaparafialnegonieprzedstawiałasięnajlepiejnawetwtym
okręgu.PrzykońcuXVIIIwiekuistniały3szkołyelementarnewkluczu,napoczątkuXIXwieku
na21wsikluczatylkojednaszkoławeWłostowicach.Uczęszczałydoniejdzieciz4pobliskich
wiosek.Zdolniejsiichętniejsidonaukichłopcymoglipoukończeniuszkołyelementarnejroz-
począćszkoleniezawodowe.ZeszkółpuławskichsławęzyskałInstytutdlaPanien,założonyprzez
Czartoryskąpoupadkuniepodległości”(Zprzeszłościkulturalnej…,s.194-195).
49J.Nowak,Odjaśniepanienekdocórekzwykłychemigrantów.Działalnośćoświatowaksięż-
nychHoteluLambert,[w:]Czartoryscy,Polska,Europa…,s.216.
