Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jeszcze
innego”[7].Znajomośćhistoriiniejestkonieczna
doMendelssohnowskiego„kształcenia”,którepolegapoprostu
naswobodziemyślenia.Człowiekmyślącynicniezawdzięcza
żadnemuprzedmiotowiobcegoświatakultury;niemusiodkrywać,
żewdominującejatmosferzeintelektualnej„stoiwobecnicości”.
Przyjmującideęautonomicznegorozumu,Mendelssohnskupiłsię
wyłącznienapojęciusamodzielnościmyśleniaipozostawania
niezależnymodwszelkichfaktów(podczasgdydlaLessingarozum
byłścieżkąwiodącądoodkryciatego,coludzkie);stądteżnauka
oróżnicypomiędzyprawdamirozumuaprawdamihistorii
otrzymujeuniegonowyrys:Mendelssohnwykorzystujeją
idogmatyzujewswojejapologiijudaizmu.DlaMendelssohna
religiażydowska,itylkoona,jestidentycznaztym,corozumne,
atozpowoduzawartychwniej„prawdwiecznych”,które,również
jakojedyne,pociągajązasobąpewnezobowiązaniamoralne.
Prawdyżydowskiejhistorii,kontynuujeMendelssohn,zachowywały
ważnośćtylkotakdługo,jakdługoreligiamojżeszowabyłareligią
narodu,toznaczydoczasuzburzeniaŚwiątyni.Jedynie„prawdy
wieczne”sąniezależneodcałegoPismaŚwiętegoizrozumiałe
wkażdejepoce;tworząonepodstawęreligiiżydowskiejitowłaśnie
dziękinimŻydzinawetwdzisiejszychczasachwciążpozostają
związanizreligiąswoichojców.GdybyStaryTestamentnie
zawierałowychprawd,wówczasaniPrawo,anitradycjahistoryczna
niemiałybyżadnejmocy.PonieważwStarymTestamencieniema
nictakiego,co„kłóciłobysięzrozumem”[8],Żydjestrównież
wiernyzobowiązaniom,którewykraczająpozarozum,alektórych
żadennie-Żydniepowiniennigdyotwarcieprzyjmować,jako
żeoddzielająonejednychludzioddrugich.Prawdywieczne
sąfundamentemtolerancji.„Jakżeszczęśliwybyłbynaszświat,
gdybywszyscyludzieprzyjmowaliiwcielaliwżycietęprawdę,
którajestwspólnąwłasnościąnajlepszychchrześcijaninajlepszych
żydów”[9].WprzekonaniuMendelssohnaprawdyrozumuiprawdy
historiiróżniąsiętylkorodzajeminiemożnaichprzypisywać
poszczególnym
stadiom
rozwoju
ludzkości.
Wszyscy
ludzie
sąobdarzenirozumemiwszyscymajądońjednakowydostęp
wkażdejepoce.Odmiennenatomiastsąwiodącedońścieżki,
