Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
wprzypadkuogółuosóbniepełnosprawnych.Iniechodzitutylkoowpływsamej
dysfunkcjiczybarierspołecznych,aletakżeznaczeniecechsocjodemograficz-
nych,którezniepełnosprawnościąsąsilnieskorelowane.Względemczęściztych
zmiennychniemożnapodjąćskutecznejinterwencji.Oczywistymfaktemjest
np.to,żewśródosóbniepełnosprawnychnadreprezentacjęstanowiąseniorzy2.
Wichprzypadkuaktywizacjaedukacyjnaczyzawodowa(któresąnajbardziej
oczywistymisposobamipoprawystatususocjoekonomicznego)jestniemożliwado
przeprowadzenia.Formujesiętutajcharakterystycznyciągzależnychzdarzeń.Jeżeli
osobyniepełnosprawnemająograniczonemożliwościkształtowaniaswojejpozycji
społecznejnapodstawiewysiłkówindywidualnych,musząskorzystaćzewsparcia
socjalnego,któregozakresiwielkośćrzadkobywająsatysfakcjonujące(zob.Masłyk
2013).Prowadzitodofrustracjiipoczucianiesprawiedliwości.Cowięcej,charakter
tegowsparciazależyodzmiennychdecyzjipolitycznychiogólnejkoniunktury
gospodarczej,naktóreprzeciętnyobywatelniemawiększegowpływu,cododat-
kowowzmacniapoczuciedeprywacji.
Dużymuproszczeniembyłobytwierdzić,żejedynymkryteriumwpływającym
napoziomzadowoleniazżyciajestnstanposiadania”(dóbr,pieniędzy,kompetencji,
talentów,dokonańitp.)zpominięciemjegosubiektywnejoceny.Dobrostanpsy-
chiczny(psychological/subjectivewell-being)3jesttymaspektemludzkiegożycia,
któryniezależyjedynieodtego,coktośmalubcomusięprzydarza,aleodtego,jak
otymmyślilubcowzwiązkuztymczuje(Maddux2018,s.3-4).Jestzatemdoświad-
czaniemradości,zadowolenialubpozytywnegosamopoczucia,którewiążesię
zprzekonaniem,żeżyciejestdobre,znacząceiwartezachodu(Lyubomirsky2013,
s.32).Poziomdobrostanuwsensiepsychologicznymzależyodzłożonegoukładu
czynników,takichjak:samoakceptacja(przychylnaopiniaosobiesamym),pozy-
tywnerelacjezinnymi(stosunkiopartenaintymnościimiłości),autonomia(życie
2WedługdanychDiagnozySpołecznejz2015r.przeciętnywiek(mierzonymedianą)osób
niepełnosprawnychwPolscepowyżej16.rokużyciato62lata(62ukobieti63umężczyzn),
aosóbsprawnych48lat(DiagnozaSpołeczna2015).Wyczerpująceomówieniecharakterystyk
socjodemograficznychosóbniepełnosprawnychzawartowrozdziale3.
3
Możnawyróżnićtutajdwanurtybadaniadobrostanupsychicznego:eudajmoniczny
ihedonistyczny.Wpierwszymujęciujestoninterpretowanyprzezpryzmatpotencjału,którego
realizacjadajepoczuciespełnienia.Obejmujezarównotemożliwości,któresąwspólnedla
wszystkichludzidziękiwspólnociegatunkowej,jakite,któresąspecyficznedlakażdejjednostki
zosobna.Dążeniedodoskonałości(wykorzystaniapotencjału)wyznaczażyciukierunek,nadaje
sensiprowadzidosamorealizacji.Dobrostanwujęciuhedonistycznymjestdoświadczaniem
szczęścia,któremożemiećróżnorodneźródła.Jestononietylkokonsekwencjąosobistejeks-
presyjności(doświadczeń).Hedonistycznaprzyjemnośćmożebyćodczuwana,jeślidochodzi
dozaspokojeniapotrzebfizycznych,intelektualnychczyspołecznych(Waterman1993).Wpływ
pozytywnychrelacjispołecznychnadobrostanpsychicznypodkreślajątakżeautorzykonku-
rencyjnychkoncepcjieudajmonicznych:RyaniDeci(2001),Keyes(2006),Seligman(2011).
