Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
9
osobyzniepełnosprawnościąintelektualną,skupionewzałożonejw1970r.grupie
PeopleFirst(nnajpierwczłowieczeństwo,późniejniepełnosprawność”),działającej
zgodniezzasadąself-advocacy.Jejuczestnicypodkreślaliistotęindywidualizmu
wspołeczeństwieamerykańskimitego,żeniktniepowinienbyćcharakteryzowany
przezpryzmatposiadanejdysfunkcji.Wopozycjidonichstanęłyinnewpływowe
grupy,któreokreśliłytenjęzyk(peoplefrstlanguage)jakoobraźliwyinarzucany
przezopiniotwórcześrodowiskaosóbsprawnych.Dlategoteżwkontrzedookreś-
leniapeoplewithdisabilitiesproponowanotermindisabledpeople,abypodkreślić
wagępolitykigrupmniejszościowychwspołeczeństwie.
Podobnenazewnictwo(disabledpeople)jeststosowanewWielkiejBrytanii,
gdzieakcentujesięznaczeniegrupowejtożsamościorazpodzielanych(opresyjnych)
doświadczeńpłynącychześrodowiskaspołecznego.Równieżwkulturzefrancu-
skiejnaciskkładzionyjestnaistotętożsamościgrupowejorazwagęzobowiązań
ipotrzebęwsparciazestronypaństwaopiekuńczego,któredysponujeodpowied-
niminarzędziami,abypomagaćleshandicapés.Zkoleiwjęzykuhiszpańskim
inhabilidadoznaczaniezdolnośćludzidowykonywaniapewnychczynnościiról
zpodkreśleniemważnychzichpunktuwidzeniafunkcjiwspólnotylubpaństwa
jakodostarczycielipotrzebnegowsparcia.Ponieważproblematykaporuszanawtej
książcedotyczykategoriispołecznej,którejczłonkowiesąpowiązaniszerokorozu-
mianąwspólnotądoświadczeńiwłaśniewtakisposóbanalizowani,zdecydowano
sięnaużywanieokreślenianosobyniepełnosprawne”1.
1
Wpolemikędotyczącątegookreślenia(nosobaniepełnosprawna”)wchodzim.in.Dariusz
Gałasiński(2013,s.5)(zwolennikterminunosobazniepełnosprawnością”),któryuważa,że
nzamykaonoowąosobęwjegoniepełnosprawności,konstruujejąjakoosobęojednejcesze,
atąjednącechąjestniepełnosprawność”
.Sądzęjednak,żeargumentacjandyskursywna”
,którą
stosujeondlauzasadnieniaposługiwaniasiępojęciemnosobazniepełnosprawnością”
,nie
rozwiązujeproblemu.Popierwsze,kontrowersjemożebudzićliczba(pojedynczalubmnoga)
nniepełnosprawności”
.Osobadoświadczającaniepełnosprawnościsprzężonejmożeodczuwać
dyskomfortzpowodubrakuadekwatnegoopisujejsytuacji,jeśliużytyzostanieterminnzniepeł-
nosprawnością”
.Zarazemosobaznpojedynczą”dysfunkcją(np.niewidoma)możeprotestować
przeciwkoprzypisywaniujejwielunniepełnosprawności”
,jeślibędziemyposługiwaćsięliczbą
mnogą.Powtóre,dążeniedocałkowitejneutralnościpojęciowejwymagałobydalszegorozwijania
stosowanychterminów,cozpewnościądoprowadziłobydoproblemówzkomunikacją.Osoby
zróżnymirodzajaminiepełnosprawności,tworząceniekiedywłasne,specyficznekultury(jak
np.osobyniesłyszące)(zob.Bartnikowska2010),mogłybydomagaćsięuwzględnieniatych
odrębnościwstosowanejterminologii.Potrzecie,jeśliprzyjmiemy,żenależyposługiwaćsię
pojęciami,uwzględniającymiodrębnośćosobyiatrybutuwsytuacjizagrożeniastygmatyzacją,
tomożnazadaćpytanie,czytejsamejzasadynienależystosowaćwprzypadkuterminównnobi-
litujących”(profesor,społecznik,lekarz),którerównieżmogąbyćmylącewzróżnicowanych
kontekstachspołecznych.Wtakiejsytuacji,wdążeniudooderwaniapojęciaoddesygnatu(gdy
niepełnosprawnośćmiałabybyćtylkojednązcechcharakteryzującychdanąosobę),definiendum
