Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Koncepcjeiteoriezadowoleniazżycia
Teoriiwyjaśniającychzadowoleniezżycia,dobrostan,orazjegouwarunkowaniajest
wiele.Dieneriinni(2005)wyróżniajątrzyichgrupy:1.teoriezaspokajaniapotrzebiosią-
ganiacelów,2.teorieprocesulubdziałaniaoraz3.teoriepredyspozycjigenetycznych
iosobowościowych.
Zwolennicypierwszejgrupyuważają,iżźródłemszczęściajestredukcjanapięcia,
wpostacizaspokojeniapotrzebiusunięciabólu.Nawiązująonidohierarchicznejteorii
potrzebMaslowa.Ci,którzysądzą,żeszczęściedajeosiągnięciecelu,wnimwłaśnieanie
wpotrzebachdopatrująsięistotydobrostanu(np.Veenhoven,zob.Czapiński2005a).
Inninp.Csikszentmihalyi(1996),Emmons,ColbyiKaiser(1998),Sheldon,RyaniReis
(1996)dowodzą,iżstanumysłuzwanyzaangażowaniem(flow)wdziałaniazgodnezumie-
jętnościaminiezwykleludziuszczęśliwia.Dowiedlitegoempirycznie.Podkreślająważną
rolęaktywnegostosunkudozadańżyciowych,aktywnościspołecznejlubdziałaniasamego
wsobiewosiąganiudobrostanu.Podobniejestzustalaniemważnychcelówidążeniemdo
ichrealizacji„Ludziemającyważnecelesąnaogółbardziejenergiczni,doświadczają
więcejpozytywnychemocjiiczują,żeichżyciemasens”–pisząMcGregoriLittle(zob.
Dieneriin.2005,s.41).
Csikszentmihalyi(1996)uważa,iżkreatywność,czyliproces,dziękiktóremupojawiają
sięnoweidee,przedmioty,zjawiskajestfunkcjąmotywacjiwewnętrznej.Składasięnanią
dziecięcaciekawość,zainteresowanieokreślonymizajęciamidlanichsamychiwytrwałość
graniczącazobsesją.Możnabyjąnazwaćpasjądopracy,ogromnymzaangażowaniem,
zgodniezmożliwościamiizdolnościami.Wtejpasjiważnyjestcel,wyrażającysenstego,
cosięrobi.Kluczowąrolęwzaangażowaniu(flow)odgrywawedługniegouwaga.Ponie-
ważzasobyuwagisąograniczone,osoby,którekoncentrująsiębezresztynapracyzko-
niecznościpoświęcająmniejuwagiinnymzobowiązaniom,wszczególnościrodzinie
iprzyjaciołom.
Jakwspomniałamwyżej,współcześniecorazwiększąpopularnościąciesząsięteorie
odwołującedomotywacjiwewnętrznych.Badaniaempirycznedowodzą,iżludziemoty-
wowaniwewnętrznienietylkolepiejrealizujązałożoneceleiczerpiąztegowięcejsatys-
fakcji,lecztakżepóźniejwykazująjeszczesilniejsząmotywacjęwewnętrzną,odnoszą
więcejsukcesówidalejwzmacniająmotywacjęwewnętrzną,cojeszczebardziejzwiększa
szansenazdobyciekolejnychsukcesów.Jesttocośwrodzajuspiraliwgórę.Warunkiem
jestdziałaniezpobudekwewnętrznych,zprzekonaniemizaangażowaniem(Czapiński
2005a).
Trzeciagrupateoriiodwołujesiędopredyspozycjigenetycznychiosobowościowych.
Jejzwolennicyuważają,żewłaśnietedwaczynnikimająnajwiększywpływnapoczucie
dobrostanupsychicznego.Tellegeniin.(zob.Dieneriin.2005)porównalicechyosobowo-
ścibliźniątjedno-idwujajowychwychowywanychrazemioddzielnie.Stwierdzilioni,że
40%zmiennościwzakresiecechpozytywnychi55%zmiennościwzakresiewłaściwości
negatywnychmożnaprzewidziećnapodstawieróżnicgenetycznych.Jeślichodziocechy
osobowości,tonajbardziejtrwalewiążąsięzdobrostanemekstrawersjaineurotyzm.
Ogólniemożnaskonstatować,iż„osobaekstrawertywnaibezskłonnościneurotycznych
mawiększeszansenaosiągnięcieszczęścia;jednakrównieżinnecechyosobowości,
atakżewarunkiżyciowemająpewneznaczenie.Różnicewdobrostaniepsychicznymwy-
nikająponadtoztrwałychindywidualnychróżnicwsposobiemyśleniaoświecie.Nado-
brostanpsychicznymająwpływróżnicewnastawieniunainformacjeprzyjemneiprzykre,
15
