Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
516
16-UKŁADOKRESOWYPIERWIASTKÓW
piątyiszósty,zawierajątakżepo10pierwiastkówrozbudowującychpodpowłokielek-
tronowe(n–1)d.Pierwiastkirozbudowującepodpowłoki(n–2)fpojawiająsiędopiero
wokresieszóstym,liczącym32pierwiastki,orazwniedokończonymokresiesiódmym
rozpoczynającymsięodfransu.
Wtablicach3.6i16.1umieszczonowokresie7.symboleinazwypierwiastków
transaktynowcówoliczbachatomowychwiększychod103.Sątopierwiastkioliczbach
atomowychod104do109:Rfrutherford(ang.Rutherfordium),Dbdubn(Dubnium),Sg
seaborg(Seaborgium),Bhbohr(Bohrium),Hshas(Hassium)iMtmeitner(Meitnerium)
orazpierwiastkioliczbachatomowychod110do112niemającejeszczenazwyiozna-
czonesymbolamiUun(ununnil),Uuu(ununun)orazUub(ununbi),nawiązującymido
ichliczbatomowych(nil=0,un=1,bi=2).
Wszystkietepierwiastkizostałyotrzymanewsposóbsztucznywniezmierniema-
łychilościach.Ichjądrasąnietrwałe,aokresypółtrwaniawyrażająsięwsekundachlub
ułamkachsekundy.Ichaktywnośćpromieniotwórczapozwalanaichwykrycieiidentyfi-
kację.Możnasądzić,żetepierwiastkirozbudowująpodpowłokęelektronową6diwobec
tegozaliczyćjedopierwiastkówzewnętrznoprzejściowych.
16.2.OKRESOWOŚĆFIZYCZNYCHICHEMICZNYCH
WŁAŚCIWOŚCIPIERWIASTKÓW
16.2.1.PROMIENIEATOMOWE
Dowielkościfizycznych,którychznajomośćbardzoułatwiaprzedstawieniezmian
właściwościchemicznychpierwiastkówwzależnościodpołożeniawukładzieokreso-
wym,należą:rozmiaryatomu,energiajonizacjiorazpowinowactwoelektronowe.
Narysunku16.2przedstawionotablicęzawierającąkowalencyjnepromienieato-
moweijonoweposzczególnychpierwiastków(por.p.7.7).Kółka,wyrażającewzględne
rozmiaryatomów,rozmieszczonowtejtablicyzgodniezpozycjamizajmowanymiprzez
pierwiastkiwukładzieokresowym.Łatwodostrzec,żewposzczególnychokresachnaj-
większypromieńatomowymająpierwiastkigrupylitowców.Wmiaręjakwdanym
okresiewzrastaliczbaatomowa,promieńatomowymaleje.Możemywięczaobserwo-
waćzmniejszaniesięrozmiarówatomuwszeregupoziomymodlitudofluoru,odsodu
dochloruitd.Zjawiskotojestspowodowanetym,żeimwiększyjestładunekjądra,tym
silniejprzyciągaonoelektronywszystkichpowłok,awięctakżeielektronynależącedo
najbardziejzewnętrznejpowłokidecydującejorozmiarachatomu.Efektzmniejszania
siępromieniaatomowegozewzrostemliczbyatomowejzaznaczasięoczywiścietylko
podwarunkiem,żeliczbapowłokelektronowych,mimozwiększanialiczbyelektronów,
pozostajetakasama.Warunektenjestspełnionywobrębieposzczególnychokresów.
Rozpoczęciezabudowynowejpowłokielektronowej,zregułybardziejoddalonejod
jądraniżpoprzednia,powodujeostrywzrostpromieniaatomowego.Atomami,wktórych
zapoczątkowujesięzabudowanowejpowłokielektronowej,są,jakwiadomo,atomy
litowcówrozpoczynająceposzczególneokresy.
