Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Z.Pater,G.Samołyk:Podstawytechnologiiobróbkiplastycznejmetali
l
Regularnaściennie(płasko)centrowana,oznaczanasymbolemA1
(RSC)tworzy14rdzeniatomowych.Spośródnich,osiemrdzenijest
usytuowanychwnarożach,natomiastsześćwśrodkugeometrycznym
ścianbocznychwyimaginowanegosześcianu(rys.1.1a).Taodmianasieci
występujewwiększościmetalitechnicznych(m.in.wżelazieγ,aluminium,
niklu,miedzi,srebrze,złocie,platynieiołowiu).Metaletewykazująszcze-
gólniedobrąplastycznośćnagorąco,aniekiedyrównieżnazimno.Ponadto,
metaleotakiejbudowiebardzodobrymiprzewodnikamiciepłaiprądu
elektrycznego.
l
Regularnaprzestrzenniecentrowana,nazywanajakoA2(RPC)jest
utworzonaprzez9rdzeniatomowych,przyczymtylkojedenrdzeń
atomowyznajdujesięwśrodkugeometrycznymtejelementarnejkomórki.
Pozostałerdzenieznajdująsięwnarożachsześcianu(rys.1.1b).Tegorodzaju
układwystępujewtakichmetalachjakżelazoO,chrom,wolfram,molibden
itytanB.MetaletejgrupymniejciągliweniżmetalemającesiećA1na-
dająsiępraktycznietylkodoobróbkiplastycznejnagorąco.
l
Heksagonalnaostymożeniuatow,oznaczanasymbolemA3
(HZ)jestutworzonaprzez19rdzeniatomowychogęstymułożeniu,
zktórych12znajdujesięwnarożachgraniastosłupaopodstawiesześciokąta
foremnego.Kolejnedwaatomyulokowanewśrodkugeometrycznym
podstaw,natomiasttrzypozostałerdzenieusytuowanewewnętrzu
omawianejelementarnejkomórkisieciowej(rys.1.1c).SiećA3występuje
m.in.wtytanieO,kobalcieOicynku.Metaleotakiejsiecimająznacznie
gorszewłasnościplastyczneniżmetaleosieciA1iA2.Tylkonieliczneznich
mogąbyćobrabianeplastycznie(np.tytan),przyczymichtechnologia
obróbkijestzaliczanadobardzotrudnych.
Kolejnąważnąwłasnościąmetalijestzdolnośćdoprzebudowysieci
krystalicznejpodwpływemzmiantemperaturyiciśnienia.Wniektórych
przypadkachprzemianytemogąbyćspowodowanerównieżprzezodkształce-
niaplastycznelubkombinacjęodkształceń(zazwyczajocharakterzedynamicz-
nym)wpołączeniuzoddziaływaniemwysokimciśnieniem.Wtakichwarun-
kachpowstająnaogółstrukturybardziejzwarte(zwykletypuA1lubA3)od
tych,któreistniejąwwarunkachnormalnych.Omawianeprzemianynazywane
alotropowymi,natomiastwystępowaniemetaluwpostaciróżnychodmian
krystalicznychnosinazwęalotropiilubpolimorfizmu.Analogicznierównież
odmianykrystalicznetegosamegometalunazywanealotropowymi.
Odmianyalotropowespotykasięwwielumetalach.Przykładowożelazo
(włączniezjegostopami),kobalt,tytanorazcynamająpodwieodmiany
(najczęściejoznaczaneliteramiOorazB,awprzypadkużelazaOiY),natomiast
chrommajużtrzyodmiany(O,B,γ).Oczywiścieposzczególnepostacie
alotropoweróżniąsięmiędzysobąwłasnościamifizykochemicznymi
20