Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Z.Pater,G.Samołyk:Podstawytechnologiiobróbkiplastycznejmetali
l
Regularnaściennie(płasko)centrowana,oznaczanasymbolemA1
(RSC)–tworzyją14rdzeniatomowych.Spośródnich,osiemrdzenijest
usytuowanychwnarożach,natomiastsześć–wśrodkugeometrycznym
ścianbocznychwyimaginowanegosześcianu(rys.1.1a).Taodmianasieci
występujewwiększościmetalitechnicznych(m.in.wżelazieγ,aluminium,
niklu,miedzi,srebrze,złocie,platynieiołowiu).Metaletewykazująszcze-
gólniedobrąplastycznośćnagorąco,aniekiedyrównieżnazimno.Ponadto,
metaleotakiejbudowiesąbardzodobrymiprzewodnikamiciepłaiprądu
elektrycznego.
l
Regularnaprzestrzenniecentrowana,nazywanajakoA2(RPC)–jest
utworzonaprzez9rdzeniatomowych,przyczymtylkojedenrdzeń
atomowyznajdujesięwśrodkugeometrycznymtejelementarnejkomórki.
Pozostałerdzenieznajdująsięwnarożachsześcianu(rys.1.1b).Tegorodzaju
układwystępujewtakichmetalachjakżelazoO,chrom,wolfram,molibden
itytanB.MetaletejgrupysąmniejciągliweniżmetalemającesiećA1–na-
dająsiępraktycznietylkodoobróbkiplastycznejnagorąco.
l
Heksagonalnaogęstymułożeniuatomów,oznaczanasymbolemA3
(HZ)–jestutworzonaażprzez19rdzeniatomowychogęstymułożeniu,
zktórych12znajdujesięwnarożachgraniastosłupaopodstawiesześciokąta
foremnego.Kolejnedwaatomysąulokowanewśrodkugeometrycznym
podstaw,natomiasttrzypozostałerdzeniesąusytuowanewewnętrzu
omawianejelementarnejkomórkisieciowej(rys.1.1c).SiećA3występuje
m.in.wtytanieO,kobalcieOicynku.Metaleotakiejsiecimająznacznie
gorszewłasnościplastyczneniżmetaleosieciA1iA2.Tylkonieliczneznich
mogąbyćobrabianeplastycznie(np.tytan),przyczymichtechnologia
obróbkijestzaliczanadobardzotrudnych.
Kolejnąważnąwłasnościąmetalijestzdolnośćdoprzebudowysieci
krystalicznejpodwpływemzmiantemperaturyiciśnienia.Wniektórych
przypadkachprzemianytemogąbyćspowodowanerównieżprzezodkształce-
niaplastycznelubkombinacjęodkształceń(zazwyczajocharakterzedynamicz-
nym)wpołączeniuzoddziaływaniemwysokimciśnieniem.Wtakichwarun-
kachpowstająnaogółstrukturybardziejzwarte(zwykletypuA1lubA3)od
tych,któreistniejąwwarunkachnormalnych.Omawianeprzemianynazywane
sąalotropowymi,natomiastwystępowaniemetaluwpostaciróżnychodmian
krystalicznychnosinazwęalotropiilubpolimorfizmu.Analogicznierównież
odmianykrystalicznetegosamegometalusąnazywanealotropowymi.
Odmianyalotropowespotykasięwwielumetalach.Przykładowożelazo
(włączniezjegostopami),kobalt,tytanorazcynamająpodwieodmiany
(najczęściejoznaczaneliteramiOorazB,awprzypadkużelaza–OiY),natomiast
chrommajużtrzyodmiany(O,B,γ).Oczywiścieposzczególnepostacie
alotropoweróżniąsięmiędzysobąwłasnościamifizykochemicznymi–
20