Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Koncepcjapodziałówspołecznych
37
ściółkatolickizachowałswojąpozycjęiwpływy:budowniczowiedemokra-
tycznegopaństwanarodowegobyliludźmiświeckimiinastawionymiantyko-
ścielnie,aichoponencibylitradycjonalistamiikatolikami.
Tenarosłeprzezwiekikonstelacjepodziałówspołecznychnieprzekładały
sięautomatycznienapartiepolityczne.Toludzie_władcy,politycy,elityspo-
łeczne_dokonywaliichprzełożenianastronnictwapolityczneipartie.Scena-
riuszepowstawaniapartiiisystemówpartyjnychniebyłydowolne,alenie
byłyteżdeterministycznieokreślone.Itakbudowniczowiepaństwamogli,teo-
retycznie21,wybraćnaprzykładwwymiarzereligijnymprzymierzezKościo-
łemkatolickimlubnarodowymalboprzyjęciepostawyświeckiej,awwymia-
rzeekonomicznym_reprezentowanieinteresówwłasnościziemskiejalbomiast.
Dokonującokreślonychwyborówwpewnymstopniukształtowalirównież
opozycję:przymierzezKościołemkatolickimireprezentowanieinteresów
własnościziemskiejskazywałoniejakoopcjęświeckąiwarstwymiejskich
przedsiębiorcównabyciewopozycji.
Oileefektempierwszychdwóchwydarzeń_reformacjiikontrreformacji
orazrewolucjidemokratyczno-narodowych_byłozróżnicowaniekrajówEu-
ropyZachodniej,totrzeciproces,rewolucjaprzemysłowa,wpłynęłananie
ujednolicająco,wszędziegenerującpodziałnawłaścicieliipracodawców(wła-
ścicieliziemskichiprzedsiębiorców)orazpracownikównajemnych(dzier-
żawców,pracownikówrolnychirobotników)22.Torewolucjaprzemysłowa
pomnożyłaszeregiiskoncentrowałapracownikównajemnych,costworzyło
warunkidopowstaniazwiązkówzawodowychimasowychpartiirobotniczych.
Jednakpowstaniepartiinieoznaczałoautomatycznieichinkorporacjiwsys-
tempolityczny,tobowiemzależałood:
(a)stopniaautokratyzmuwładzywdanymkraju(naprzykładprawdostowa-
rzyszaniasię,wolnościsłowa,zgromadzeń);
(b)możliwościiumiejętnościmobilizacjipoparciaprzeznowopowstałepar-
tie(odbezpośrednichdemonstracjiponaciskanielegalniewybranychre-
prezentantów);
(c)umiejętnościzdobywaniaprzezniegłosów_wejścianazagospodarowa-
nyjużwpewiensposówrynekwyborczy.
WEuropieZachodniejnałożyłysięnasiebiedwaprocesy:kształtowania
sięzwiązkówzawodowychipartiirobotniczych23orazrozszerzaniaprawa
21
Teoretycznie,gdyżpraktyczniedokonywaliwyborówwkonkretnejsytuacjiorazwedle
swojegorozeznaniaiocenytejsytuacji.Sprzymierzalisięztymi,którychuważalizabliższych
sobieisilnych.
22
Mamyzatempodziałycentrum_peryferie,państwo_Kościół,gospodarkaziemska_gospo-
darkamiejsko-przemysłowaorazklasaposiadaczy_klasarobotników(czyszerzej_pracowni-
kównajemnych).
23
TrudnotuprześledzićteprocesydlawszystkichkrajówEuropyZachodniej.Wystarczy
przypomnieć,żenajstarsze,brytyjskiezwiązkizawodowe(pierwszestowarzyszeniasamopomo-
cowepojawiłysięjużwXVIIIwieku)zyskałylegalnepodstawyfunkcjonowaniawTrade-Union