Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
książceRetrotopia.Jakrządzinamiprzeszłość(2018),wymieniającjednocześnie
czteryrodzajepraktykretrotopijnych.Popierwsze,możetobyćpowrótdoopisy-
wanegoprzezTomasaHobbesastanunatury,kiedymieliśmydoczynieniazwoj-
nąwszystkichzewszystkimiigdziekonkurowaniebazujenawadliwychzasadach
(czegoprzykłademmogąbyćnp.wojnykulturowe).Drugiscenariusztopowrót
doplemion,będącyreakcjąnapostępującąderegulacjęświata.Jegorezultatemjest
wzrosttendencjinacjonalistycznychipopulistycznychprowadzącychdopowie-
laniadychotomiiMy-Oni.Wtymprzypadkuważnejestodwołaniesiędospecy-
ficzniedefiniowanejmonokultury(zawężonegopojmowaniakulturynarodowej),
atakżeodrzucenieuniwersalizmuizwrotwstronęnnaszego”dziedzictwa(np.na-
rodowejkulturyczywiary).Potrzecie,możechodzićopowrótdonierówności
społecznych,gdzieprzeciwstawienisobiezostająciuprzywilejowaniici,którzy
zostaliwyłączenizgronabeneficjentówzmianspołecznych,atymsamympozba-
wieniszansnalepsze,godneżycie.Poczwarte,możemymiećdoczynienia
zpowrotemdotzw.łona.Scenariusztencharakteryzujewspomnianychuprzywi-
lejowanych,którzyswestaraniaibiografiekoncentrująnapowrociedonja”
,odna-
lezieniusiebieiżyciuwzgodziezesobą1.Retrotopiatojednakzakażdymrazem
próbaidealizowaniaprzeszłościiposzukiwaniewniejrozwiązańdlaproblemów,
którewspółcześnienależyrozwiązać.Tonieufnośćwstosunkudoprzyszłości,
brakwiarywto,żemożeonaprzynieśćcośdobrego.Nadchodzącyscenariusz
trzebazmienićkorzystającznarzędziitłumaczeńodnoszącychsiędoprzeszłości.
Współczesnepodziaływpolskimspołeczeństwiesąkonsekwencjąretropijnych
praktyk(możnapowiedzieć,żekażdytypopisywanyprzezBaumanajestmożliwy
dozidentyfikowania),jakichużywająwswychopisachświatazantagonizowane
stronysporu.Toczącysięspórswojąlogikąpasujebowiemdonstaregoświata”
itamposzukiwanesąargumentynarzeczlegitymizacjiładuspołecznego.Moż-
natozaobserwowaćzwłaszczawdyskursiekonserwatywnym(wmediachIVRP),
gdziediagnozęireceptęwspółczesnychproblemówdotyczącychobywateli,naro-
duipaństwasformułowanowodniesieniudoprzeszłościorazcharakterystycz-
nychdlanichtradycyjnychinstytucjikształtującychporządekspołeczny.
Mimoswejretropijności,toczącysięwPolcespórwistotnysposóbwpłynął
nazmianęformyiregułdyskursuidebatpublicznych.Wpolskimpotransforma-
cyjnymdyskursiepublicznesporyzwykleopierałysięnaemocjachztendencją
domoralizowaniaipouczanianietylkooponentów,aleispołeczeństwa.Swoiste
novumpoleganaodrzuceniuwdebatachszacunkuiuznaniadlapolitycznego
rywala.Torezultatnietylkozmieniającejsięklasypolitycznejijęzykamediów,
alerównieżtego,żezmieniłasięobecnietakżerolaodbiorców.Przestalionibyć
1
Próbązobrazowaniategoteoretycznegopodejściamożebyćmetafora,jakąnagruncieso-
cjologiiwiedzyposługiwałsięGustawIchheiserwceluukazaniaróżnicyperspektyw.Meta-
forąbyłbytupokój,doktóregoprowadzączterywejścia,gdzieprzykażdymzwejśćznaj-
dowałbysięwłącznikświatłainnegokoloru.Każdyzwchodzącychdopokojuiwłączający
światło(np.czerwoneprzyjednymwejściu,niebieskieprzykolejnymazieloneprzytrzecim)
widziałbytensampokój,aleniecoinaczej.
