Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wysłowićwojnę.Próbypokoleniawojennego
nazwiokreśleńzapożyczonychzpoetyki,wezwańkierowanychdopoety,od-
wołańdoaktutworzenia.SkazanienapoezjęizarazemślepotęmauGajcego
jeszczeinnywymiar–prowadzidonieuchronnegooddaleniaodrzeczywisto-
ściiskupianadarzewewnętrznejwizji21.
Gajcymisterniesplatazesobąmaterięliterackąioniryczną.Wprowadza
elementgry,celowejontologicznejdezorientacji.Nieprzypadkiemprzecież
chłopcyHjakwlegendziechodziliwzaświatach”,Hniewiedzieli–czynoctoczy
wiersz–”(Czarneokna).Przyszłoimprzecieżfunkcjonowaćwświecie,który
demonstracyjnieobnażawłasnądwoistość.Bywaliterackowycyzelowanym
światembaśniowo-bajkowo-balladowejproweniencji,aletakżeświatemwy-
śnionymiśnionym.Światem,wktórymeksponowanaliterackośćioniryzm
budująnieustannenapięcieiwalcząoprymat.Momentamioniryzmulegaci-
śnieniuliterackości.Przestajebyćczymśoczywistyminarzucającymsię,pod-
dajesięprzedziwnejweryfikacji.Wtedystrukturasennejwizji,prawarządzą-
cesennymmarzeniemprzestająbyćdominującązasadąbudowypoetyckiego
świata.Ichmiejsceifunkcjęnietyleprzejmują,ileraczejdopełniająwówczas
regułyliterackiegodyskursu–ballady22,bajki,baśni,modlitwy.Zasadąkon-
strukcyjnąstająsięnarozmaitesposobyzapożyczaneizderzanekonwencje
gatunkowe,ichswoistafabularność,Hepickość”.Efektemtegoprzedziwnego
mariażubaśniowejkonwencjiionirycznejpoetykistająsięcharakterystyczne
dlaGajcegoonirycznebaśnie.
Czarneokna
WpoetyckiświatWierszyniewymiernychwprowadzajątytułoweHczarne
okna”.Zaskakująonejakoelementprzestrzenny,rekwizyt,aletakżejakope-
wienkulturowysymbol.Zacznęodustaleńnajprostszych.Oknaporządkują
tuprzestrzeńiorganizująświat–wyznaczająbowiemgranicęmiędzyHinnym
rozłożystymświatem”,poktórymwędrująchłopcy,atajemnicząprzestrze-
KossakiTadeuszBorowskiwobecobrazuwojnywpolskiejprozielat1944-1948,Białystok
2006,s.272.
21M.Bartyzel,„SztukaiNaród”...,s.113.
22Nieprzypadkiemballadajesttutakważna–byłtoprzecieżjedenzbardziejnośnych
gatunkówpoetyckichfunkcjonującychwobrębieZagłady.Por.tekstyM.Głowińskiego,
WprowadzenieorazT.Żukowskiego,BalladyoSzoa,wtomie:Stosownośćiforma.Jak
opowiadaćoZagładzie?podred.M.Głowińskiego,K.Chmielewskiej,K.Makaruk,A.Mo-
lisak,T.Żukowskiego,Kraków2005,s.16,223-243.
