Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wysłowićwojnę.Próbypokoleniawojennego
będątakżewnętrzeczłowieka,jaktaHpróżnia”podpowiekamiHwędrujących
chłopców”(Czarneokna).Wyobrażeniatewywołująlęk,bowspieranesąjesz-
czedojmującympoczuciemciemności.Pojawiającesiębowiemsporadycznie
sygnałynocnegoświatłaksiężyca,gwiazd,latarń,służątunietylerozświetleniu
całości,ileraczejwyeksponowaniuciemności,pograniczności.
Oknowiążesięzjeszczejednąfunkcją26.Nietylkodajeszansęwejrzenia
winnyświat,aletakżeodbijarzeczywistość–jakzresztąszeregwprowadzo-
nychtu,zaskakującychniekiedy,Hlustrzanych”rekwizytów.WŻebrakusmutku
będzietoszyszkaświecącaHjakklejnotalbolusterko”.WKoralachdziewczyna
Hpodwojonaprzezsenjakprzezlustro”.WJeziorzeHmokranuta”poszukiwa-
nabędziewHlustrzenowiu”.TolustrointeresujetutajGajcegonietylkojako
przedmiotodbijającyrzeczywistość,aletakżepewienznakkulturowy.Albo
raczejprzedewszystkimznakkulturowy,boprzecieżHrekwizytowość”lustra
jesttujedyniepretekstowa.Lustrobowiemtonietylkoodbicieobrazuświa-
ta,aleteżsymboldwoistości,rozdwojenia.Wskazanienazwierciadlanyświat
znajdującysiępodrugiejstronielustra,światodwrócony,wktórymwszystko
dziejesięnaopak27.Tychsygnałówświataàreboursbędziezresztą,jaksię
niecopóźniejokaże,wWierszachniewymiernychwięcej.
Podobnąfunkcjępełniąnajczęstszetuodbiciawyprowadzanezżywiołu
wszechobecnejwody.Tozwierciadlanetaflestrumienia,jeziora,rzeki,aletak-
żełzy,kropli.Powstająnietylkolśnieniaodbić,aletakżezwielokrotniająsię
światy,którewzajemniesięwsobieprzeglądają.Lustrowodypokazujeświat
jakoHnaturalniepodwójny”,jakotaki,którywidziijestwidziany.Wodastaje
sięprzecieżnietylkolustrem,aleiokiemnatury28.TenważnywątekHpodwój-
negowidzenia”powrócizresztądalejprzyopowieściorzeczach.
Pojawiającesiętuakwatycznepejzażenadająsennymzaświatompłyn-
ność.Tworzysięiluzjaprzejściagranicjednegoświata,przeprawywświaty
inne,wrzeczywistości,któresięrozmywają.Niezwykłośćtychpłynnychprze-
strzenizaświatówpodkreślająjeszczepełnedynamizmusynestetyczneobrazy.
Światwyrojonywsnachnieprzypadkiemspowityjestnocą,ciemnością,
czernią.Toprzecieżmotywyobsesyjneapokaliptycznejwyobraźniwojennego
26Oknotomotywważnydlapoezjiwojennej.PóźniejwykorzystagoZ.Stroiński(Marek
Chmura)wlirykachproząOknoogłoszonychwkonspiracyjnejBiblioteceHSztukiiNarodu”
(tomtenrecenzowanybyłprzezT.Gajcego).Motywtenpojawisiętakżewwojennejpoezji
T.Borowskiego,W.Szlengla,S.Borsukiewicza,R.MatuszewskiegoiA.Świrszczyńskiej.
27Por.hasłoHLustro”,w:W.Kopaliński,Słowniksymboli,Warszawa1990,s.206-209.
28SzerzejolustrzanychodbiciachwodypisałaZ.Kalnická,Woda…,s.118-119.
