Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Zwiększałasięteżliczbamieszkańców,któraw1820r.wyniosła767osób3.Poostatecznej
klęsceNapoleonaoraznamocypostanowieńKongresuWiedeńskiegow1815r.utwo-
rzonezostałoKrólestwoPolskie,będąceczęściąImperiumRosyjskiego.Łódźznalazłasię
wjegogranicach.Korzystnepołożeniemiastanaszlakachhandlowych,obfitośćdrewna
wokolicznychlasachicegłyzpobliskichcegielniorazlicznestrumieniezasilającerzeczkę
Łódkębyłyczynnikamiwzbudzającymizainteresowaniedziałaczygospodarczychipoli-
tycznych,którymprzyświecałaideauprzemysłowieniakraju.ByłwśródnichprezesKomi-
sjiWojewództwaMazowieckiegoRajmundRembieliński,którypotrafiłdocenićpołożenie
Łodzijakoprzyszłegomiejscadorozwojuprzemysłuwłókienniczego.18września1820r.
Łódźstałasięosadąfabryczną4,a30marca1821r.podpisanowZgierzuumowępomiędzy
rządemaprzybywającymidokrajufabrykantami,nazwanąpóźniejnUmowąZgierską”5.
Zapisanowniejzachętyzestronyrząduorazzobowiązaniafabrykantów,którzywybrali
KrólestwoPolskienaswąojczyznę.CytowanyjużFlattnapisałotymwydarzeniu,żepo
okresiezapomnieniaiubóstwanpadłapotemiskrażycia,bujniewschodzącykrzewprze-
mysłucorazwięcejrozrastaćsięzaczął,wzmagałasiępomyślnośćipokilkuwątpliwych
krokachstanęłauszczytu[…]”6.AutorzafascynowanyżywiołowymrozwojemŁodzipod-
kreśliłzuznaniem,żeniemawcałymkrajudrugiegotakiegomiasta,którenbytylecoŁódź
zawdzięczałoprzemysłowi–miasta,którebyprzezprzemysłzzupełnegozapomnienia,
zzupełnejnicości,podniosłosięnatenstopieńzamożnościirozwoju[…]7.
Wpierwszymokresiedonowopowstającejosadyprzemysłowejzaczęlinapływaćnie-
mieccyosadnicyzachęceniobietnicamiilicznymiprzywilejamizestronywładzKrólestwa
Polskiego.Odpołowylat20.XIXw.nastąpiłbardzoszybkiprzyrostliczbyludności,
wzawrotnymtempiepowstawałydomyimanufaktury.ProcestentakopisałFlatt:
Wczerwcu1823rokunieistniałjeszczewŁodziżadendomrękodzielniczy,niemiesz-
kałżadenfabrykantcudzoziemski,awgrudniutegożroku,naprzestrzeniach,gdzie
jeszczewlipcusprzątanozboże,znajdujemysześćnowychdomówdwufamilijnych
iwpełnymruchuwarsztatysukienniczedziewięciumajstrów,wprostzGrünberga,
zSzlązkasprowadzonych[…]8.
JakopierwsinapływalidoŁodziimigrancizzaborupruskiego,zeŚląska,zBranden-
burgii,WielkiegoKsięstwaPoznańskiego,zSaksonii,zCzechorazzezniemczonychte-
renówsudeckich9.OdrębnągrupąosadnikówstanowiliŻydzi.Ichosadnictwopodlegało
jednakograniczeniom.27września1825r.namiestnikKrólestwaPolskiego,generałJózef
ZajączekwydałdekretoustanowieniuwŁodzirewirudlamieszkańcówwyznaniamojże-
3Tamże,s.17.
4Por.tamże,s.18.
5Całośćumowyzawierającejszczegółowedanenatematwarunkówosadnictwaniemieckichimigran-
tówzob.tamże,s.32–39.
6Tamże,s.10.
7Tamże,s.VI.
8Tamże,s.63.
9Zob.G.Missalowa,Studianadpowstaniemłódzkiegookręguprzemysłowego1815–1870,Łódź1964,
t.1,s.65–68.
