Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
zmianęstrukturynarodowościowej.Naobszarzezamieszkiwanymprzed1820r.przez
ludnośćpolskąiżydowską,poprzekształcaniaŁodziwmiastofabryczneNiemcystali
siędominującągrupąnarodowościową.Wszczytowymmomencie(1836r.)populacja
Niemców,liczącawówczas6500osób,stanowiła70%ogólnejliczbymieszkańców.Do-
minacjęNiemcówpodkreśliłwswejmonografiiw1853r.OskarFlatt:
Łódźzaraznapierwszewejrzenienosinasobiewydatnepiętno,jakienaniejzjed-
nejstronyznakomitawiększośćludnościniemieckiej,zdrugiejoddziaływanieżycia
fabrycznegowyciska;możnawierzyć,żeznajdujemysiępośródfabrycznychosadnie-
mieckich,taktuitowarzystwa,ikluby,iduchjestczystoniemiecki15.
WnastępnychlatachidziesięcioleciachudziałNiemcówwpopulacjiŁodziobni-
żałsięsystematycznie.W1865r.byłoto14851osób,costanowiło44,3%ludności,
awprzededniuIwojnyświatowejw1914rstanowilioni26,6%łódzkiejpopulacji16.
Natomiastwokresiemiędzywojennymszacunkowaliczbaniemieckichmieszkańcówwy-
nosiłaokoło10%populacjimiasta17.
Odkońcalat80.XIXw.domiastanapływaławzdecydowanejwiększościludność
polska,którastawałasiędominującągrupąnarodowościową.Wlatach30.XIXw.Polacy
stanowili15%,w1865r.–36,2%,w1914r.–48,8%18.W1939r.odsetekludności
polskiejwynosił58,5%19.
BardzoszybkorozwijającąsięgrupąnarodowościowąbyliŻydzi.W1914r.stanowili
23,1%ludności,aw1939r.–34,3%20.
WokresiezaborówważnągrupąnarodowościowąwŁodzibylioczywiście,niezależnie
odliczebności,Rosjanie.Bylitogłównieurzędnicyadministracjirządowej,atakżenauczy-
ciele,pracownicysądownictwaiwojskowi.Liczbaludnościrosyjskiejzwiększałasięsys-
tematycznieiosiągnęłanajwiększąwartośćokoło2%ogółuludnościw1904r.WŁodzi
stacjonował37JekatierynburskiPułkPiechoty.PoprzegranejbitwiezNiemcamiw1914r.
większośćRosjanopuściłaŁódź.Szacujesię,żew1939r.pozaPolakami,NiemcamiiŻy-
dami0,4%mieszkańcówŁodzistanowiliprzedstawicieleinnychnacji,wtymRosjanie21.
Wprzeciągustulecialiczbawszystkichmieszkańcówmiastapowiększyłasięokoło
600-krotnie.MimowłączeniagminpodmiejskichdoŁodzi,odpoczątkuXXw.rola
migracjijakoczynnikawzrostuliczbyludnościŁodziznacznieosłabła.Wprzededniu
wybuchuIIwojnyświatowejmiastozamieszkiwałookoło670tysięcyosób,wtym
233tysiąceŻydów(34,3%)i67tysięcyNiemców(10%)oraz370tysięcyPolaków
(58,5%)22.
15O.Flatt,OpismiastaŁodzi…,s.116.
16J.Janczak,LudnośćŁodziprzemysłowej…,s.124,tab.22;s.127,tab.32.
17Zob.A.Rzepkowski,Składnarodowościowy,wyznaniowyijęzykowyludnościŁodziwDrugiejRzeczpo-
spolitej,nPrzeglądNaukHistorycznych”2008,nr1,s.92.
18J.Janczak,LudnośćŁodziprzemysłowej…,s.124,tab.22;s.127,tab.32.
19A.Rzepkowski,Składnarodowościowy…,s.92.
20J.Janczak,LudnośćŁodziprzemysłowej…,s.133,tab.25.
21A.Rzepkowski,Składnarodowościowy…,s.92.
22Liczbyteróżniąsięnieznacznieodsiebiewróżnychopracowaniach.
