Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WielokulturowaŁódź–międzyhistoriąacodziennością
15
robotników26.Sytuacjępogarszałbrakłóżekszpitalnych,choćpierwszymiejskiszpitaldla
najuboższychim.św.Aleksandraotwartow1846r.27Abywspomócsystemzdrowotny,
którynienadążałzaszybkimrozwojemmiasta,fabrykancizakładaliszpitaleprzyfabrycz-
ne,apóźniejfinansowalipowstanieszpitalispecjalistycznych28.
ŁódźmiałanajwyższywskaźnikśmiertelnościdziecispośródwszystkichmiastPolski,
sięgającyponad29%ogółuzgonów.W1902r.drKarolJonscher,zasłużonydlaŁo-
dziuruchomieniemw1902r.SzpitaladlaPsychicznieiNerwowoChorychpotocznie
nazywanegonKochanówką”,rozpoczął,przypoparciuorganizacjispołecznych,zbiórkę
funduszynabudowęszpitalapediatrycznego.Pierwszyszpitaldladzieciim.AnnyMarii
powstałw1905r.JegofundatoramibyliEdwardiMatyldazScheiblerówHerbstowie,
rodzicezmarłejwwiekudziecięcymcórkiAnnyMarii29.
W1899r.zinicjatywyidziękistaraniomdr.WładysławaPinkusaorazTowarzystwa
LekarskiegopowstałoPogotowieRatunkowenazywaneodnazwiskazałożycielanPinku-
sówką”.Dysponowałoonotrzemakaretkami.Byłytowozydwukonnenagumowych
kołach.W1924r.zastąpionezostałysanitarkamisamochodowymi.
Cennąinicjatywądotyczącąnoworodkówbyłoutworzeniew1904r.towarzystwanKro-
plamleka”.Rozprowadzanomlekokrowie,zachęcanomatkidokarmieniapiersiąipropa-
gowanozasadyhigienyżywienianoworodków.Dziecibyłypodstałąopiekąlekarzy.
Wcelupoprawystanusanitarnegoorganizowanołaźniemiejskie.Jakopierwsze
uruchomianow1864r.przyRynkuNowychBałutskromnełaźniewpostacizimnych
kąpielizprysznicami,aw1868r.wdomuOttoHugoSzwetyszanaBałutachpo-
dobnekąpielezimneiprysznice.W1872r.FryderykSellinuruchomiłdwiepierwsze
publicznełaźnie:przyul.Konstantynowskiej(ob.Legionów)orazul.Średniej(ob.Po-
morska).NajwiększympowodzeniemcieszyłsięZakładKąpielowynZdrowie”przy
ulicyWodnej25.
Dlaszybkopowiększającejsiępopulacjimiastabrakowałomieszkań.Właścicielenaj-
większychłódzkichfabrykzaczęlibudowaćosiedlarobotniczezwanefamułami.Oich
budowiedecydowaływzględygospodarcze.Mieszkaniabyływłasnościąfirmy,zapewniały
fabrykantowistabilizacjęzałogiidodatkowezyski.WaleriaMarrené-Morzkowskawjed-
nejzpierwszychpowieścioŁodzi,Wśródkąkolu(1890),podkreślałaprzemyślanąpoli-
tykęfabrykantówzwiązaniarobotnikazfabrykąpoprzezprzydziałmieszkanianaosiedlu
patronalnym.Autorkapisała:
26Zob.A.Gotowicz,WpływwarunkówpracynastanzdrowiarobotnikówprzemysłowychwGuberni
Piotrkowskiejw2.połowieXIXinapoczątkuXXw.,nRocznikiDziejówSpołecznychiGospodarczych”
2013,nr73.
27Obecniewzabytkowymbudynkuszpitala,przyPlacuKatedralnym,mieścisięWyższeSeminarium
Duchowne.
28Pierwszyszpitalprzyfabrycznyim.św.Annypowstałw1884r.wzakładachScheiblera.Wpóźniej-
szychlatachpowstawałykolejneszpitale:św.Rodziny,im.HelenyWolf,św.Józefa,szpitalufundowany
przezmałżonkówPoznańskich,kierowanyprzezdoktoraSewerynaSterlinga,któryzajmowałsięwalką
zpowszechnąwmieściegruźlicą.
29M.Gołębiewska,HistoriaSzpitalaAnnyMariidladzieciwŁodzi,nPrzeglądPediatryczny”2008,nr3,
s.186–190.
