Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
podlegaćwinienzarównowymiarindywidualnyżyciaczłowieka,jakijegopu-
blicznezaangażowanie.Przekonanietowyprowadzanozksiągstarotestamen-
talnych,opisującychdziejenaroduwybranegoidającychbogatemożliwości
odniesieńdowydarzeńwspółczesnych.Rozwójzaśtegorodzajukaznodziej-
stwanastąpiłwepocestanisławowskiej,kiedytokazaniaokolicznościowesto-
sunkowoszybkoukazywałysiędrukiem.Wtensposóbdocieranodoszersze-
gokręguodbiorcówzoświeceniowymprzekazemideowym.Prostewformie,
zrozumiałe,nastawionenapotrzebywychowaniaobywatelskiego,kazaniate
służyćmiałyreformieRzeczpospolitej22.Pojejupadkuokolicznościowewy-
stąpieniakaznodziejów,choćzanurzonewdobrzeznanymoświeceniowym
nurcie,sprostaćmusiałynowymczasom.Napierwszyplanwybijesięwnich
problematykanarodowa,kwestiautraconegopaństwa,czemubędąsprzyjać
wciążpojawiającesięnadziejenaodrodzeniebytunarodowego–związane
zpowstaniemKsięstwaWarszawskiego,apóźniejKrólestwaPolskiego–ale
takżekoniecznośćułożeniarelacjizzaborcami23.Leczcoistotne,wowychwy-
stąpieniachzawartazostałaopowieśćotych,którymtegowszystkiegoprzy-
szłodoświadczać.
Chcąctodoświadczenieodtworzyć,wniniejszejdysertacjipoddanezo-
stałyanaliziekazaniawygłaszaneiopublikowanewjęzykupolskimwza-
borzerosyjskim,austriackimipruskim,wokresieKsięstwaWarszawskiego
iwczasachKrólestwaPolskiego.Wprzeważającejwiększościbyłytokazania
pogrzebowe24,alerównieżsejmowe,wygłaszanezokazjiuroczystościpań-
stwowychikościelnych,przeznaczonedlawojskaczyuczącejsięmłodzieży.
Ichautorzy,duchowni,reprezentancipokolenia,pochodzilizróżnychśro-
dowiskkościelnych–zakonówidiecezji.Posiadaliróżnorakiegodnościoraz
22Zob.M.Nesteruk,Z.Rejman,Wstęp,w:J.P
.Woronicz,Pismawybrane,oprac.M.Neste-
ruk,Z.Rejman,Wrocław-Warszawa-Kraków2002,s.LXII-LXIII.
23NawagękaznodziejstwapolskiegowokresiezniewoleniawskazywałDanielOlszewski.
Tenbadaczkulturyimentalnościreligijnejpisał:UWlatachniewolinarodowejambonaby-
łamiejscemupowszechnianiatreściideowych,którewyrażałyto,conaródmyślałiczego
pragnął,zarównowsprawachreligijnych,jakizwiązanychznimiściślesprawachnarodo-
wychipatriotycznych”
.D.Olszewski,Kazaniejakoźródłobadańdziejówkulturyimental-
nościreligijnej,dz.cyt.,s.78;por.Kazaniawkulturzepolskiej.Edycjekolekcjitematycznych,
red.K.Panuś,t.2,Kazaniafuneralne,wyd.ioprac.K.Panuś,M.Skwara,Kraków2014,
s.14.
24Okształtowaniusiękazańpogrzebowychpodwzględemformy,treści,stosowanejreto-
rykiorazofunkcjiuroczystościfuneralnychzob.Kazaniawkulturzepolskiej.Edycjekolek-
cjitematycznych,dz.cyt.,s.7–18;D.Platt,KazaniapogrzebowezprzełomuXVIiXVIIwie-
ku.Zdziejówprozystaropolskiej,Wrocław1992;M.Skwara,Odowodzeniuretorycznym
wpolskichdrukowanychoracjachpogrzebowychXVIIwieku,Szczecin1999.
