Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
I.Polityczneikościelnewarunkifunkcjonowaniapokolenia
nastąpiłareorganizacjaKomisjiRządowejWyznańReligijnychiOświecenia
Publicznego.Wówczasteżdokonałasięzmianaorientacjipolitycznej
wKrólestwiePolskim–nastałczasreakcji,wktórejsłużbęwłączonoKościół34,
tenzaśpodwzględemadministracyjnymprzybrałwKrólestwiePolskimnowe
kształty.
ZazgodąAleksandraIiStolicyApostolskiejw1818r.ustanowionazostała
metropoliawarszawska.Wjejskładweszłydiecezje:warszawska,krakowska,
płocka,augustowska,podlaska,lubelska,sandomierskaiwłocławska,aunic-
kiebiskupstwochełmskiezostałobezpośredniopodporządkowaneRzymowi.
ZnoszonotymsamymdawnąstrukturęorganizacyjnąKościołakatolickiego
wPolsce.BiskupstwaKrólestwaprzestawałyzależećodmetropoliignieźnień-
skiej.Znikałstarypodziałnaarchidiakonaty.Przeobrażeniuuległasiećdeka-
natów.PiusVIInadałarcybiskupowiwarszawskiemuijegonastępcomtytuł
prymasaKrólestwaPolskiego.Papieżzgadzałsięteż,byarcybiskupwarszaw-
ski,tj.FranciszekSkarbekMalczewski,mógłwykorzystaćdobraduchowne,
przeznaczającjenaorganizacjęnowowprowadzanejstrukturyadministracyj-
nejKościoła.DokonanawówczaspodnaciskiemministraPotockiegokasata
kolegiat,opactwiklasztorównieobyłasięjednakbeznadużyć,otwierającko-
lejnepolekonfliktumiędzyrządemKrólestwaPolskiegoaduchowieństwem35.
Ciostatnijednakniedysponowalijużtakąsiłąiprestiżemjakzaczasów
przedrozbiorowejPolski.
PounicestwieniuRzeczpospolitejzaborcyodpoczątkubowiemprowa-
dzilipolitykęosłabianiapozycjiduchowieństwawspołeczeństwie,m.in.przez
podporządkowanienowymprawom,utrudnianiekontaktówzRzymem,ogra-
niczeniewpływunaszkolnictwo,regulowanienapływudostanuduchownego.
Nakładałasięnatokulturaoświeceniazjejapoteoząracjonalizmu,indyferen-
tyzmemreligijnymrozpowszechnionymwśródelit,umiejętnościągodzenia
PetersburgiemiRzymem.KościółapaństwowdobieKrólestwaPolskiego(1815-1830),
dz.cyt.,s.475-493.
34Zob.E.Jabłońska-Deptuła,Przystosowanieiopór.ZakonymęskiewKrólestwieKongre-
sowym,Warszawa1983,s.94-144;A.Barańska,MiędzyWarszawą,PetersburgiemiRzy-
mem.KościółapaństwowdobieKrólestwaPolskiego(1815-1830),dz.cyt.,s.494-565.
PrzykłademżywegozainteresowaniawładzKrólestwaodpowiednimfunkcjonowaniem
Kościoła,byłopismoKomisjiRządowejnapominającerządcówposzczególnychdiecezji,
abypoparafiachniezaniedbywanogłoszeniakazańwniedzieleiświęta.Zob.D.Olszewski,
NauczaniekościelnewKrólestwiePolskimwXIXwieku,UAnalectaCracoviensia”(dalej:AC)
1986,t.18,s.494-495.
35Zob.J.Urban,KościółwPolscewokresieniewolinarodowej1795-1918,w:DziejeKościo-
ławPolsce,red.A.Wiencek,Warszawa-Bielsko-Biała2008,s.328-329.
