Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
7
Obarczenikompleksemłaskiidojmującympoczuciemklęski,żywilinadzieję,
żeKrólestwoKongresowezostanieprzekształconenapodobieństwodawnej
Rzeczpospolitej.WkonsekwencjitracilikontaktztworzącymsięUnowymna-
rodem”(reprezentowanymgłównieprzezspiskującąmłodzież,niezależnych
publicystówlewicyspołecznejiparlamentarnąliberalnąopozycję),którynie
zgadzałsięzistniejącąrzeczywistościąpolityczną,wjegoprzekonaniuzgub-
nądlasprawypolskiej13.Ztąpostawąprezentowanegopokoleniawiązała
sięnaturalniekwestiajegorelacjizwładzamizaborczymi.Temattenpodjął
JarosławCzubaty,któryniepomijającoporu,patriotyzmu,niezłomnościów-
czesnychPolaków,ukazałichtrudnewybory,dylematyiwahania.Wskazywał
przytymnazagubienietejgeneracjiwynikającepoczątkowozbrakuusta-
lonychnormpostępowaniawzględemzaborcóworazjakzbiegiemczasute
normybyływypracowywane14.
Otympokoleniutraktujetakżeniniejszapraca.Podjętawniejzostałapró-
baukazaniajegowizerunku,jakiwwygłaszanychkazaniachokolicznościo-
wychzlat1795–1830pozostawilikaznodzieje.Naturalnie,kazanieprzynależy
dotworówtzw.literaturystosowanej.Skonstruowanewedługregułstylistyki
iwygłoszonezgodniezzasadamiretoryki,zawieraobjaśnieniaprawdobja-
wionychprzezBoga.SłużypogłębieniurelacjizeStwórcąiinspirujedopostę-
powaniazgodnegozwymogamichrześcijaństwa.Alemożebyćzarazemźró-
dłembadawczymdlawieludyscyplinnaukowych,wtymdlahistorii15.Dlatego
teżwieluhistorykówzrozmysłemponiesięga.Kazaniabowiemoboktreści
strictereligijnychzawierałyinformacjenatemataktualnegożyciaspołecznego,
politycznegoikulturowego.Byłyśrodkiemkomunikacjispołecznej,zmienia-
jącymwposzczególnychokresachhistorycznychswojąspecyfikęwrazzindy-
widualnąrefleksjąsamychkaznodziejów.Powiązanezwydarzeniamiifaktami
historycznyminietylkoopisywały,aleikształtowałyświadomośćspołeczną,
rzeczywistośćobyczajowąorazreligijnąwrażliwość.Poddającwięcjeanali-
zie,odkrywaćmożna,jakUstałeprawdywiarybyłygłoszoneiwjakisposób
13Zob.R.Przybylski,Klasycyzm,czyliprawdziwykoniecKrólestwaPolskiego,Warszawa
1983.
14Zob.J.Czubaty,Zasada„dwóchsumień”
.Normypostępowaniaigranicekompromisu
politycznegoPolakówwsytuacjachwyboru(1795-1815),Warszawa2005.
15Zob.M.Rzeszewski,Kaznodziejstwo.Zagadnieniawybrane,Warszawa1957,s.18,50;
J.S.Pasierb,Pionowywymiarkultury,Kraków1983,s.91–92;tenże,Kaznodziejstwowre-
ligijnejinarodowejstrukturzepolskiegoTysiąclecia,UCollectaneaTeologica”(dalej:CT)
1968,R.38,f.2,s.105;P
.Siller,DasPredigtgespräch,in:DieFremdsprachederPredigtKom-
munikationsbarrierenderreligiösenMitteilung,red.G.Biemer,Düsseldorf1970,s.91–92.
