Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
I.Polityczneikościelnewarunkifunkcjonowaniapokolenia
MiejsceAleksandraIzająłjegomłodszybratMikołajI.Choćzadeklarował
onwobecKongresówkikontynuacjęrządówswegopoprzednika,towprakty-
ceszukałodpowiedniejokazji,byzmienićstatusniewygodnegopolitycznego
tworu.NiemiałzamiarupowiększaćKrólestwa,przystąpiłzatodounifikacji
ziemRzeczpospolitejwcielonychdoimperiumrosyjskiego.Zdecydowanie
rozprawiałsięzkonspiratorami.Świetnieteżorientowałsięwpolskichma-
rzeniachnarodowych,cowykorzystywał,działającdestrukcyjnie.Dlatego
wmiaręupływuczasusłabłzachwyt,któryKrólewiacypoczątkowookazy-
walinowemuwładcy.Adobitnymwyrazemtegosłabnięciabyłyobradysejmu
w1830r.Wtedytowystąpieniaposłówstałysięgwałtowniejszeniżwczasie
poprzednichsejmów.Opozycjoniściniepowstrzymywalisię,jakzapanowa-
niaAleksandraI,dawcykonstytucji,aleotwarcieiwobecnościMikołajaIpo-
ruszalidrażliwekwestie.Krytykowaliłamaniekonstytucji,ograniczaniesa-
morząduwojewódzkiego,nadużyciawwięzieniach,domagalisięzniesienia
ArtykułuDodatkowegoiuwolnieniaskazanegonawięzieniezadziałalność
niepodległościowąmajoraWalerianaŁukasińskiego.Sygnalizowalitymsa-
mymnarastającywKrólestwieopór,którypięćmiesięcypozakończeniusej-
muzaowocowałwybuchempowstania.PojegostłumieniuMikołajIpowrócił
doWarszawy,alejużniejakokrólkonstytucyjny,leczsamodzierżawnyrosyj-
skiimperator20.
NieziściłysięfantazjeprorosyjskonastawionychelitKrólestwaKongre-
sowegooprzyjaźninarodów–polskiegoirosyjskiego.Upadłynadziejepol-
skiegospołeczeństwazwiązanezkonstytucyjnymicesarzami-królami.Prysł
czariiluzjeprzeznichroztaczane.Ichmiejscezajęłopoczucieupokorzenia.
Upokorzeniazawinionego,biorącegosięwdużejmierzezbrakukrytycznej
refleksjinatematkształturelacjipolsko-rosyjskichibrakusformułowania
wodpowiednimczasieostrzeżeń,żesilnaPolskaniejestRosjipotrzebna.
Wefekcie,zdaniemAndrusiewicza,UNigdydwajpozostalizaborcyniezepsuli
takradykalniePolakówinieponiżyliichtakgłęboko,jakuczyniłatoRosja.
Ludzieoprzenikliwychumysłachmilczeli”21.Mniejprzenikliwitymbardziej
niezauważaliniebezpieczeństwa.Przedewszystkimniedostrzegałogopre-
zentowanepokolenie.Dlatejgeneracji,doświadczonejutratąswegopaństwa
iwalkąojegoodzyskanie,KrólestwoPolskiebędziesięjawiłojakoszansana
utrzymaniebytunarodowegoorazstabilizacjępotrudnychprzejściachepoki
20Zob.S.Askenazy,Rosja-Polska1815-1830,dz.cyt.,s.107-117;A.Ajnenkiel,B.Leśno-
dorski,W.Rostocki,HistoriaustrojuPolski(1764-1939),dz.cyt.,s.66;H.Więckowska,
OpozycjaliberalnawKrólestwieKongresowym1815-1830,dz.cyt.,s.146-163.
21A.Andrusiewicz,CarowieicesarzeRosji.Szkicebiograficzne,Warszawa2001,s.336.
