Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
I.Polityczneikościelnewarunkifunkcjonowaniapokolenia
wobecnowychwładz.Działaniatewpisywałysięzaśwpolitykęgermanizacyj-
nąprowadzonąprzezrządpruskinanowowchłoniętymobszarze22.
Zbliżonądopruskiejpolitykępodporządkowaniapolskichkatolikówpro-
wadziływładzeaustriackie.Nazajętychterenacharcybiskupstwalwowskiego,
biskupstwaprzemyskiego,znacznejczęścikrakowskiego,chełmskiego,skraw-
kachłuckiego,kamienieckiego,poznańskiego,płockiegoorazarcybiskupstwa
gnieźnieńskiegoAustriacyzaczęlienergiczniezaprowadzaćsystemjózefiński,
polegającynawłączeniuKościoławbiurokratycznąmachinępaństwa.Przede
wszystkimdopasowaligranicediecezjidogranicmonarchii(w1783r.JózefII
samowolnieutworzyłdiecezjętarnowską,erygowanąkanoniczniedopie-
row1786r.;podzielonazostałarozległadiecezjakrakowska;powstałydwa
nowebiskupstwawKielcachiLublinie).Duchownymwyznaczonorolęsłu-
żebnąwobecpaństwa,któreodpowiadałozaichwykształcenieiodpowiednie
ukształtowaniewseminariachduchownychorazseminariumgeneralnym,
założonymw1780r.weLwowie.Wramachwprowadzanychporządkówko-
ścielnychzaborcyznosiliklasztory–ichliczbazmalałabliskoojednątrzecią.
Regulowaliżyciezakonne–przed24rokiemżycianiemożnabyłoskładać
ślubówzakonnych,zakonnicyniemoglikontaktowaćsięzprzełożonymi
spozakordonu.ZabroniliodwoływaniasiędoRzymu.Sprawymałżeńskie
oddaliwjurysdykcjęsądomświeckim.Nawyższeurzędykościelnewyzna-
czaliduchownychniemieckichlubzniemczałychCzechów.Wszystkotozaś
służyćmiałoumocnieniuaustriackiegopanowanianazagarniętychpolskich
ziemiach23.
Doutrwaleniaswegozwierzchnictwanaziemiachzdobytychkosztem
RzeczpospolitejdążyłarównieżRosja,dającodczućswojąwładzęKościołowi
katolickiemuijegowyznawcomzamieszkującymdiecezjęsmoleńską,inflanc-
ką,wileńską,kijowską,kamieniecką,łuckąiżmudzką.W1773r.,jużpopierw-
szymrozbiorze,KatarzynaII,usiłującprzeciąćwięzyłączącejejkatolickich
poddanychzokrojonympaństwempolsko-litewskimiStolicąApostolską,
utworzyładiecezjębiałoruską,którajednakniezyskałapapieskiegozatwier-
dzenia.Otrzymałojązato,kanonicznieerygowanew1783r.iobejmujące
22Zob.J.Wysocki,Kościółkatolickipodzaborempruskim(1772-1815),w:HistoriaKoś-
cioławPolsce,t.2,1764-1945,cz.1:1767-1918,red.B.Kumor,Z.Obertyński,oprac.
J.Atamaniin.,Poznań–Warszawa1979,s.129-138;W.Smoleński,Rządypruskienazie-
miachpolskich(1793-1807),dz.cyt.,s.22-26;H.Dylągowa,Duchowieństwokatolickie
wobecsprawynarodowej(1764-1864),Lublin1983,s.46-50.
23Zob.J.Wysocki,Kościółkatolickiwzaborzeaustriackimwlatach1772-1815,dz.cyt.,
s.235-277;H.Dylągowa,Duchowieństwokatolickiewobecsprawynarodowej(1764-1864),
dz.cyt.,s.50-51.
