Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Kościółrozdzielonygranicamizaborów
27
napoleońskiej.Będziekolejnąnadzieją,wktórągeneracjatawejdziezwiel-
kimoptymizmem.Nadziejąjednaknieziszczoną,gdyżnastępnepokolenie
Polaków,Uurodzonewniewoli,okutewpowiciu”
,wobroniesprawynarodo-
wejzareagujebuntemiwlistopadzie1830r.wywołapowstanieprzeciwko
rosyjskiejdominacji.
2.Kościółrozdzielonygranicamizaborów
Konsekwencjepodziałupaństwapolsko-litewskiegoniesprowadzałysięwy-
łączniedorozstrzygnięćpolitycznych.Istotnaokazałasiętakżekwestiawy-
znaniowa–problemkatolicyzmu,religiidominującejwdzielonymprzezmo-
carstwarozbiorowepaństwie.Byrozwiązaćtenproblem,protestanckiePrusy,
katolickaAustriaiprawosławnaRosjabędąnazagarnianychziemiachdążyć
przedewszystkimdopodporządkowaniaKościołakatolickiegoprowadzo-
nejprzezsiebiepolitycereligijnej.Towwynikutejpolitykirozbitazostanie
organizacjaKościołaukształtowanawRzeczpospolitej,zapanująodmiennie
warunkidlajegofunkcjonowaniawposzczególnychzaborach,ahierarchia
straciznaczeniepolityczneipozycjęstanuuprzywilejowanego.Ztegopowo-
dutakżeprzedpolskimKościołemkatolickimstanąnieznanemudotychczas
wyzwania–przystosowaniasiędonowejsytuacjipolitycznej,zajęciastanowi-
skawsprawiedążeńniepodległościowychorazmierzeniasięznowoczesnymi
przemianamizachodzącychwświecie–którychpodjęciezależećbędzieod
specyfikizaborów.
Tawprzypadkuzaborupruskiego,gdzieznalazłysięarcybiskupstwo
gnieźnieńskie(bezczęścimałopolskiej)orazdiecezje:poznańska(bezczęści
archidiakonatuwarszawskiego),chełmińska,warmińska,kujawsko-pomorska,
płocka,niewielkaczęśćkrakowskiej,łuckiej,wileńskiejiżmudzkiej,polegała
nawysiłkachwładz,abyuczynićzKościołakatolickiegoposłusznenarzędzie
politykipaństwowej.Dlategoteżduchownizostalizobowiązanidoskłada-
niahomagiumkrólompruskimiścisłegostosowaniasiędozarządzeńpań-
stwowych.Ograniczonoichprawaiprzywileje.Zakazanoimbezpośrednich
kontaktówzRzymem.Wprowadzonoobostrzeniadlazakonów–poddanoje
kontrolipaństwowej,niektóreklasztoryzlikwidowano.Powołanezostałydo
istnienianowediecezje(zsiedzibąwWarszawie,wWigrachigreckokatolicka
wSupraślu).Państwoprzejęłowzarząddobrakościelne,wyznaczającskrom-
nepensjedlaichdotychczasowychposiadaczy.Przyobsadziebeneficjów
iurzędówkościelnychpromowanoNiemcówalbowybieranoludzilojalnych
