Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GrupapolskichpilotówRAFliniitransafrykańskiejw1942r.(fot.W.Brachmański)
ByłotowLagos,wnudnydusznywieczórspędzanywoficerskiejmesie.Wpewnymmomencienasalęwszedłwysoki,szczupły,
szpakowatyoficerzdystynkcjamimajora.Mundurbrytyjski,jakwszyscy.Krótkierękawykoszuli,szorty.Wrękumiałmałąwalizkę,nie
neseser,leczraczejjakbytorbęnadokumenty.Dziwiłomnie,zewszyscyangielscyipolscyoficerowienatychmiastwstalinajego
powitanie.Niezależnieodrangi.„TheGeneral”-szepnąłmójsąsiad.Paręuściskówdłoni,masęprzyjaznychuśmiechów.
PrzedstawiłemsięRayskiemu,usiadłobokmnie,znałmojenazwiskozprzedwojennejprasy.
Natychmiastpowytłumaczeniu,żekoledzyszanująjegoprzedwojennąrangędowódcypolskiegolotnictwa,zacząłdługoopowiadać
osobie.Żerządemigracyjnyniezgodziłsięnajegosłużbęwpolskimwojsku,żejestwobectegonakontrakciewbrytyjskimlotnictwie
transportowym.JakinniprzewozinowesamolotyzTakoradinafrontbliskowschodni.Bylebybyćużytecznym.
[...]Staraniaotransportdlamnietrwałykilkanaściedni.Dniewydawałysiętygodniami,tygodniemiesiącami.
Wreszciewpołowiemarca1941rokuwsadzonomnienahandlowystatek„MadrasCity”.Pokomplikacjachzmoimopieczętowanym
bagażemdyplomatycznymwyruszyliśmynapełnemorze.14
Powyższewspomnienie,choćoddajeatmosferęinastrojepanującewśródPolaków,którychlosywojennerzuciłydoNigerii,nie
zawierawielufaktówiokolicznościwymagającychwyjaśnienia.WokresieIIwojnyświatowejznalazłysięwNigeriidwiekategorie
polskichwojskowych-lotnicyioficerowiewojsklądowych.
1.3.1.PolscylotnicynaniebieNigerii(1940-1945)
Sytuacjastrategiczna,jakazaistniaławpołowie1940r.pilniewymagałazapewnieniabezpiecznegotransportunaBliskiWschód
sprzętulatającego,dostarczanegozAngliiiAmerykidrogąmorskądoportówAfrykiZachodniej.Pospieszniezorganizowano,więc
transatlantyckąprzerzutowątrasępowietrznąodługościponad6500km,zportuTakoradinaZłotymWybrzeżu(obecnaGhana)
doKairu.NatrasietejszczególnarolaprzypadłaNigerii,przezktórąprzebiegałydwiealternatywnelinietranzytowe:północna
ipołudniowa,zwzględniedobrzerozbudowanymzapleczemlogistycznymlotniskstałych,pomocniczychipolowych,zbazami
zaopatrzeniowymisprzętuipaliw,personelemlatającyminaziemnym,służbamimeteorologicznymi,ratowniczymi,sanitarnymiitp.
Przelotnatejtrasiewjednąstronętrwałok.3dni,zsiedmiomaalternatywnymiśródlądowaniami(zob.mapka).Wobeczaangażowania
lotnictwaalianckiegowpowietrznejbitwieoAnglię,jednymzgłównychproblemówowejtransafrykańskiejliniistalsiębrakpilotów
zdolnychdolataniawniezwykletrudnychwarunkachafrykańskich.
TrasatransportowejliniilotniczejtransafrykańskiejwczasieIIwojnyświatowej
13.IX.1940BrytyjskieMinisterstwoLotnictwazwróciłosiędoInspektoratuLotnictwaPolskiegowLondyniezprośbą
ooddelegowaniedoobsługitransafrykańskiegoszlakunajbardziejdoświadczonychpilotów.Zadaniastojąceprzednimiwymagały
najwyższychumiejętności,trzebabyło,bowiempokonywaćolbrzymieodległościnaddzikim,częstopozbawionymelementarnego
zapleczalogistycznegoterenem,wgwałtowniezmieniającychsięwarunkachatmosferycznych.Wdodatkunowe,nicoblatywane
maszyny,montowanepospieszniewpolowychwarunkach,sprawiałyczęstoprzykreniespodzianki.
Jużwlistopadzie1940r.wylądowaławTakoradipierwszagrupa22Polaków,wtym14pilotów,zktórychutworzonowramach
RAFtzw.PolishDetachmentpoddowództwempłk.pil.MaciejaIżykowskiego.Oddziałpolskirozrastałsięliczebnieiw1941r.jego
stanosobowywahałsięwróżnychokresachod58do78osób,wtym46do66pilotów.Wieluznichstacjonowałodłużejlubkrócej
nanigeryjskichlotniskach,awszyscywielokrotnieprzelatywalinadNigeriąwlotachtranzytowych.Wgrudniu1941r.Dowództwo
PolskiegoDywizjonuTransportowegoprzeniesionozTakoradidoLuksoruwEgipcie,awsierpniu1943r.najegoczelestanąłgen.
LudomirRayski,przedwojennydowódcawojsklotniczych.Wokresieodpołowy1940r.dokońca1945rszlaktransafrykański
obsługiwałołącznie121Polaków,wtym115pilotów,5nawigatorówi1radiotelegrafista15.Polscylotnicyprzetransportowalinatej
trasie3687samolotów-aż61typów-spędzając47400godzinwpowietrzu.Potrzebyfrontubliskowschodniegoszybkorosły,
cowymagałoodlotnikówoddziałutransportowegowzmożonegowysiłku.Jesienią1941r.wyładowywanowTakoradijużponad200
samolotówmiesięcznie,awciągu1942r.przetransportowanoichnatrasietransafrykańskiejponad3000.WLagosznajdowałasię
wielkamontowniasamolotówdostarczanychwskrzyniach,anacałejtrasiezorganizowanokilkanaścielotniskilądowisk,odległych
