Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
osób.Od1830dysponowaławłasnymczasopismem,jakimbyłwydawany
przezJanaEmanuelaPrzecławskiego„TygodnikPetersburski”
.Niecopóź-
niejkoloniepolskiepowstałyiwinnychmiastach:Odessie,Smoleńsku,
Pskowie,Charkowie,atakżenaKaukazie:wTyflisie,Stawropolu,Jelizawet-
gradzie.JeszczewpierwszejpołowieXIXwiekuodkilkudziesięciudokil-
kusetPolakówmieszkałowOrenburgu,Tomsku,Nerczyńsku,Omsku,To-
bolsku,Irkucku.Dużywpływnawytworzeniesiękoloniipolskich
wKazaniu,CharkowieiDorpaciemiałypowstałetamjeszczewczasach
AleksandraIuniwersytety.Wokresietym,pozapolskimiurzędnikami
związanymizinstytucjamicentralnymiorazwojskowymiodbywającymi
służbęwgłębiimperium,ozamieszkaniuwRosjidecydowałygłównie
czynnikipolityczne10.PrześladowaniawyrzucałyPolakówzmiejscza-
mieszkaniaizmuszałynakrótkobądźteżnazawszenaosiedleniewpań-
stwierosyjskim.Jużjednakpozniesieniugranicycelnejmiędzyimperium
aKrólestwem(1850)naplanpierwszyzaczęływysuwaćsięmotywacjeeko-
nomiczne.Dlapolskiegoprzemysłuotwierałotomożliwośćekspansjina
wschód.Objęłaonanietylkotowary,aleiludzi.RozwójkapitalizmuwRo-
sji,spowodowanyreformąwłościańską(1861)imodernizacjąadministra-
cjipaństwowej,wywołałzapotrzebowaniezarównonasiłęroboczą,jak
iwysokowykwalifikowanychspecjalistów.StądteżiobecnośćwRosjiwie-
luinżynierówitechników,którzywznacznymstopniuprzyczynilisiędo
rozwojurosyjskiegoprzemysłufabrycznego,górnictwaikolejnictwa.„Było
regułą-piszeŁukawski-żegdziekolwiekprzystępowanodobudowyno-
wejliniikolejowej,tamnatychmiastzjawiałasięsporagrupaPolaków,któ-
rzyobejmowaliodpowiedzialnestanowiska”11.Zwolennikiemrozbudowy
siecikolejowejbyłStanisławKierbedź,absolwentInstytutuInżynierówKo-
munikacji,projektantmostunaNewiezrealizowanegow1850r.ipierw-
szegostałegomostunaWiśle,wybudowanegowroku1864.StanisławKier-
bedźjuniorposzedłwśladyswojegostryja.NaprzełomieXIXiXXwieku
byłonnaczelnikiemKoleiWładykaukaskiej,apóźniejwiceprezesemKolei
Wschodniochińskiej12.Odlatosiemdziesiątychgwałtownyrozwójprzemy-
słu,dziękinapływowiobcegokapitału,zacząłsięwguberniachpołudnio-
wych.WŁugańskudyrektoremfabrykiparowozówbyłinż.Kazimierz
Chrzanowski,jegozastępcąinż.AntoniKozierowski.DużąfabrykąwKa-
dijewcezarządzałJulianKrzyżanowski.ZakładamidnieprowskimiwKa-
10W
.Caban,SłużbarekrutówzKrólestwaPolskiegowarmiicarskiejwlatach
1831-1873,Warszawa2001.
11Z.Łukawski,LudnośćpolskawRosji1863-1914,Oss.1978,s.67.
12K.Symonolewicz,Mirażemandżurskie,Warszawa1932.
13
