Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
stwa,najzdolniejsipozostawalinauczelniach,decydującsięnakarieręna-
ukową.„MimożenaichdrodzedokarierynaukowejwRosji-piszeJerzy
Róziewicz-piętrzyłysięróżnetrudności,główniezracjipochodzeniana-
rodowegoiwyznania,tojednakstanowilioniwokresiezaborów(ł)oko-
ło7%wszystkichpracownikówdydaktycznychuczelnirosyjskich”14.
OlbrzymiąrolęwśródPolakówwRosjiodegrałKościółrzymskokato-
licki.Organizacyjniewszystkiekościołyikapliceznajdującesięnatymte-
rytoriumwchodziływskładutworzonejw1782r.archidiecezjimohylew-
skiej.Okołoroku1914wimperiumrosyjskim(bezKrólestwaPolskiego)
istniało1158parafiirzymskokatolickichi333ichfilie.Czynnychbyło1359
kościołówikaplic,wktórychpracowało2194księży15.Kościółrzymsko-
katolickinieograniczałswejdziałalnościwyłączniedosprawreligijnych.
Przykościołachfunkcjonowałyszkoły,ochronkiiinstytucjecharytatywne.
NapotrzebyKościołakształciłaAkademiaDuchowna,w1842r.przenie-
sionazWilnadoPetersburga.Bardzowielujejwychowankówpracowało
wparafiachkatolickichwRosji.Stukilkudziesięciuwypełniałoobowiązki
duszpasterskiejeszczewIIRzeczypospolitej16.Wsłownikuuwzględnieni
zostalizarównoprzedstawicielehierarchiiduchownej,jakiksiężazwiązani
bądźtozAkademią,bądźzwiększymiparafiami,doktórychpozaPeters-
burgiemiMoskwązcałąpewnościąnależałaparafiairkucka.
WkońcuXIXw.rozpoczęłasięteżdobrowolnaemigracjaPolakówna
SyberięidoAzjiŚrodkowej.Procestenprzybrałnasilepo1891,kiedyto
przystąpionodobudowykoleitranssyberyjskiej,anastępniewschodnio-
chińskiej.Dużymzainteresowaniemżywiołupolskiegocieszyłasięrównież
liniaOrenburg-Taszkent-Samarkanda.SporoPolakówzatrudnionychzo-
stałowówczasnapołudniuRosjiorazwAzerbejdżanie,wzwiązkuzroz-
wijającymsiętamprzemysłemnafowym.Napływludnościchłopskiejna
obszarysłabozaludnione,główniezaśnaSyberię,wiążesięznazwiskiem
premieraRosji(od1906),PiotraStołypina.Wtedytokilkatysięcyosób,
przedewszystkimmałorolnychchłopów,korzystajączdotacjipaństwo-
wych,zewschodnichguberniKrólestwa-kieleckiejilubelskiej-wyemi-
14J.Róziewicz,Polsko-rosyjskiepowiązanianaukowe(1725-1918),Oss.1984,s.276.
15ks.B.Kumor,Kościółikatolicywcesarstwierosyjskim(do1918roku),w:Od-
rodzenieKościołakatolickiegowbyłymZSRR,podred.E.Walewandra,Lublin
1993,s.30.
16Wsamejtylkoarchidiecezjiwarszawskiejw1933byłoich77.Patrz:A.Fajęcki,
Wychowańcyb.AkademiiPetersburskiejzArchidiecezjiWarszawskiej(przyczy-
nekdodziejówAkademii),Warszawa1933,s.6-10.
15
