Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
literaturynarodowetworząswoistepolisystemykształtującesięwwynikudy-
namicznychzmian,jakiezachodząwobrębiedanejkultury,jakrównieżzmian,
jakiepowstająpodwpływemkulturwspółistniejących.Badaczprzeniósłpunkt
ciężkościzleżącegodotychczaswcentrumzainteresowaniaprzekładoznaw-
cówjęzykaijegostrukturynaskomplikowanerelacjemiędzykulturowe6.Litera-
turatłumaczonastanowiwujęciuEvena-Zoharaosobnysystem,współtworzący
polisystemliteraturynarodowej.Wagasystemuliteraturytłumaczonejwsystemie
literackimdanegokrajuzależynatomiastodresztyczynnikówskładającychsię
naówpolisystem.Miejsceliteraturyprzełożonejoscylujemiędzydwomabie-
gunami-centrumiperyferiami.Wzależnościodnstatusu”literaturyprzyjmu-
jącejutworytłumaczonezajmująmiejsceperyferyjne(ito,jaktwierdziizrael-
skibadacz,zdarzasięznacznieczęściej)bądźcentralneiwówczastoonetworzą
kanon7.
Przedmiotemniniejszychrozważańjestkonkretnyutwórijegofunkcjono-
waniewdwukulturachdocelowych,niezaścałaliteratura,którąreprezentu-
je,ijejmiejscewbadanychliteraturach,jednakwieleustaleńizraelskiegoba-
daczamaznacznieszerszezastosowanie.Mamtunamyśliprzedewszystkim
uwaginatematkanonuikanonicznościorazzwiązaneznimipojęciarepertua-
ruirepertuaremu.Sąoneniezwykleważnewkontekścietłumaczeniaisposo-
bówlekturydanegotekstuwdanejkulturze,ponieważposzerzająperspektywę
badańnadprzekłademouwarunkowaniaspołeczne,gospodarcze,polityczne
iideologiczne.nPrzekładyniepowstająwpróżni”(nTranslationsarenotmadein
vacuum”)-brzmijednozpierwszychzdańksiążkiinnegoprzedstawicielaTrans-
lationStudiesAndréLefevere’apt.Translation/History/Culture8.Wtymjednym
zdaniuwłaściwiezawierasięzwrotkulturowy(culturalapproach,culturalturn),
jakiprzyniosłybadaniaspodznakuszkołyTelAwiw-Leuven.Najważniejszą
zmianąwobrębietranslatologiibyłospojrzenienaprzekładjakonafenomenkul-
turydocelowej,przyjmującej.Usytuowaniedanegoutworuwkanonieliteratury
rodzimejniegwarantujemuwięcpozycjirównorzędnejczyteżwogólenieza-
pewniamumiejscawkanonieliteratury,naktórejjęzykdziełozostałoprzełożo-
ne.ZgodniezTeoriąpolisystemównaowomiejscemawpływstosuneksyste-
muliteratury(kultury)wyjściowejwobecdocelowej.Wprzypadkumoichbadań
niebezznaczeniaokazałysiętakżestosunkiliteratur(kultur)docelowychzinny-
mikulturami/literaturamisytuującymisięwobecniej(nich)centralniewpolisy-
stemieeuropejskimczyświatowym9.
6
Cociekawejednak,autorPolysystemStudieswzorowałsięnapracachczeskichstrukturali-
stówirosyjskichformalistów-wtymwzględzieprzedewszystkimJurijaTynianowa;zob.I.Even-
Zohar,ThePositionofTranslatedLiteraturewithintheLiteraryPolysystem,s.11.
7
I.Even-Zohar,Miejsceliteraturytłumaczonejwpolisystemieliterackim,s.202.
8
A.Lefevere,Translation/History/Culture:ASourcebook,London1992,s.14.
9
Zob.rozdziałJakPolacyiBułgarzyczytają„Biesy”,s.33.
