Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
totelesowiDemosteneswjednejzFilipik:„Każdykrlityranjestwrogiem
wolnościiprzeciwnikiempraw”
39
.Chwaleniemonarchiimusiałobudzićniechęć
ateńskichsłuchaczy,ktrzywwczesnejsytuacjipolitycznejtraktowalitepochwały
jakopropagandępromacedońską.Nicdziwnego,żeArystotelesmusiałwkońcu
opuścićAteny
40
.
Niewolnicy,PersowieiIndianie
NieszokowałonatomiastAteńczykw—wprzeciwieństwiedodzisiejszego
czytelnikaPolityki—to,coArystotelesmwiwIksiędzeoniewolnikach.
Wpotocznejświadomościnajczęściejjestobecnedziśzdanie,żeniewolnikjest
„żywymnarzędziem”.TakjednakokreślaArystotelesnietylkoniewolnika,ale
kogokolwiek,ktopomagadrugiemuwjakiejśpracy,naprzykładzastępcęsternika.
Niewolnikanatomiastdefiniujejako„żywąwłasność”
41
.Ktośzauważył,że
niegdyśRosjanienazywalichłopwpańszczyźnianychmianem„ochrzczonej
własności”
42
.
Groźniejszywydajemisiępogląd,żeniektrzysąniewolnikamiznaturyiże
„barbarzyńcaaniewolnikznaturytojednoitosamo”
43
.Jaksądziwielubadaczy,
toostatnietwierdzenieniebyłowypowiedziączystoteoretyczną,leczpolemiką
zAleksandrem,ktrypragnąłzrwnaćwprawachwszystkieludyzostającepod
jegowładzą
44
.WśrdzaginionychpismArystotelesawymieniasięnapisany
zapewnetużpośmierciwładcydialogAleksander,czyliOkoloniach,przekonujący
oniesłusznościosadzaniawtychsamychmiastachGrekwinie-Grekw
45
.
WstarożytnościcytowanofragmentlistuArystotelesadoAleksandra,wktrym
filozofradzikrlowi,bybyłwodzemdlaGrekw,awładcąabsolutnymdla
barbarzyńcwibytraktowałtychpierwszychjakprzyjacił,tychdrugich—jak
roślinyczyzwierzęta
46
.
UczonyzPłnocnejIrlandii,GeorgeHuxley,zwracauwagęnato,żeArystoteles
niestosujeterminu„barbarzyńcy”dowszystkichludwniegreckich.Nieużywana
przykładtegosłowawodniesieniudoKartaginy,ktrejustrjomawiazdużym
39
Demostenes,FilipikiII,24.
40
H.Kelsen,AristotleandHellenic-MacedonianPolicy,w:ArticlesonAristotle,wyd.J.Barnes
iinni,t.II,London1977,s.170-172;przedrukz„Ethics”48(1937-1938).
41
Polit.,ks.I,rozdz.2,§4-6.
42
G.Huxley,OnAristotleandGreekSociety,Belfast1979,s.8.
43
Polit.,ks.I,rozdz.1,§4-5.
44
Plutarch,OszczęściulubmęstwieAleksandraI,8(cyt.przezAubonneta,s.LI).
45
DiogenesLaertios,ŻywotyipoglądysłynnychfilozofówV,22,iPseudo-Ammoniusz,Komentarz
do„Kategorii”9b,cyt.przezAubonneta,s.XC-XCII,iprzezGigonaop.cit.,s.198-199.
46
Arystoteles,fragment658(Rose=fragment7Plezia),cyt.przezJaegera,op.cit.,rozdz.10,
przyp.2.
16
