Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
wPolitycetypniewolnictwanazywajądziśantropolodzy„niewolnictwemrodo-
wym”,esclavagelignager.Niewolnikpozostajewsłużbiejednejrodziny,zajmuje
siędomemizazwyczajpolatachwiernejsłużbyzostajewyzwolony
63
.
FrancuskabadaczkaSolangeVergnièreszwrciłauwagęnato,żeoile
wwypadkuniewolnikwArystotelesmiewawątpliwości,czystatusspołeczny
odpowiadanaturzedanegoczłowieka,otyleniemaontakichskrupułw,gdy
rozważarolękobietwrodzinie
64
.Nieprzyznałbymjejcałkiemracji,gdyżpisząc,
żemężczyznamalepszepredyspozycjedorządzenianiżkobieta,autordodaje:„o
ilewbrewnaturzeniezajdziewyjątekwtymwzględzie”
65
.
Wpływpotocznychprzekonań
Wieluuczonychsądzi,żetakapostawaArystotelesawobecniewolnictwaczy
podległościkobietbierzesięstąd,żeuważaonzazgodneznaturąpowszechnie
przyjęteobyczajeiniepotrafiichkwestionować
66
.Jakzauważyłjużnapoczątku
XXwiekuFranzBrentano,Arystoteleszpowszechnegowystępowaniajakiejś
instytucjiwysnuwawniosekojejniezbędności
67
.
Arystoteleswoglemazaufaniedopotocznychopiniiiczęstotraktujejejako
punktwyjściaprzyrozważaniurżnychproblemw.Naprzykładomawiając
pewnąkwestięwEtycenikomachejskiejpiszeon:„Tu,jakigdzieindziej,należy
ustalićistniejącewtejmierzeopiniei[...]usiłowaćdowieśćwszystkich,jeślito
możliwe,rozpowszechnionychpoglądw[...],ajeślitoniemożliwe,towiększej
ichczęściinajważniejszychspośrdnich.Jeślibowiem[...]ostanąsiętepoglądy,
naktresięwszyscygodzą,torzeczbędziemogłauchodzićzaostatecznie
udowodnioną”
68
.Arystotelesjestpodtymwzględemprekursoremosiemnasto-
wiecznegofilozofaszkockiegoThomasaReidaijegofilozofiizdrowegorozsądku.
PostępujenatomiastodwrotnieniżPlatonczyKant,ktrzychętnieatakują
potocznepoglądy,prbującwykazaćichbłędność
69
.DlategowłaśnieArystoteles
broniniewolnictwa,ale—wprzeciwieństwiedoswegomistrza—nieproponuje
namwsplnotykobietlubdzieci.
63
P.Pellegrin,Lathéoriearistotéliciennedel’esclavage:tendancesactuellesdel’interprétation,
„RevuephilosophiquedelaFranceetdel’étranger”,nr2,1982,cyt.przezWolffa,s.82.
64
65
S.Vergnières,op.cit.,s.171.
Polit.,ks.I,rozdz.5,§2.
66
P.Aubenque,PolitiqueetéthiquechezAristote,„Ktema”,nr5,1980,s.220(cyt.przezWolffa,
op.cit.,s.77-82).
67
F.Brentano,ÜberAristoteles,Hamburg1986,s.460-463,cyt.przezJ.Barnesa,Aristotleand
PoliticalLiberty,w:Aristoteles’„Politik”(zob.wyżej,przyp.31),s.261.
68
Arystoteles,EtykanikomachejskaVII;1,1145b2-7,przeł.D.Gromska,w:Arystoteles,Dzieła
wszystkie,t.V,Warszawa1996,s.211;fragmenttenjestcyt.przezM.Schofielda,Ideologyand
PhilosophyinAristotles’TheoryofSlavery,w:Aristoteles’„Politik”,s.6-7.
69
Por.Schofield,op.cit.,s.8.
19
