Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GeopolityczneznaczeniepolitykienergetycznejRosji
33
zPółwyspuBałkańskiego,atakżeuzyskaniadostępudoMorzaEgejskiego”60.
Jednaknegocjacjew1946rokuniedoprowadziłydojakichkolwiekuzgodnień,
apowstąpieniuTurcjidoNATOw1953rokuZwiązekRadzieckizrezygnował
zwysuniętychwcześniejżądań.RosjajakospadkobiercaprawnyZSRR,zprzy-
czyngeograficznychpozbawionajestmożliwościwystępowaniazjakimikolwiek
roszczeniamiterytorialnymiwobecTurcji.
W1994rokuTurcjajednostronniepodjęłapróbęzmianyistniejącegomiędzy-
narodowegostatusuprawnegożeglugiwcieśninachakwenuczarnomorskiego,
wprowadzającograniczeniadlazbiornikowców.Kroktenpozauwarunkowania
ekologicznymi,motywowanybyłtakżegeopolitycznymiigeoekonomicznymi
interesamiTurcji,związanymizmożliwymikierunkamitransportukaspijskiej
ropynaftowej.Walkanaskalęmiędzynarodową,jakawywiązałasięwzwiązku
zkwestiąwyborukierunkówtransporturopynaftowej,stajesiękluczowym
czynnikiemkształtowanianowejprzestrzenigeopolitycznejodBałkanówpo
AzjęŚrodkową.
NiemniejważnydlaRosjijest,niemającywistociewobecnychwarun-
kachalternatywy,sposóbwykorzystywaniaterytoriumTurcjidlacelóweksportu
własnegogazuziemnegodopaństwpołożonychwpołudniowej,południo-
wo-wschodniejiśrodkowejczęściEuropy.NapoczątkuXXIwiekuregionMorza
Czarnego,Turcjiipołudniowo-wschodniejEuropynadalpozostajestrefą,gdzie
przeplatająsięinteresypolityczne,ekonomiczneiwyznaniowezarównopaństw
tegoregionu,jakiinnych.Wtympunkciepołudniowy-tureckikierunekeks-
pansjizajmujewpolitycezagranicznejRosjipodobne,jakiwewcześniejszych
latach,szczególnemiejsce.
Zperspektywygeopolitykiklasycznejrozszerzeniesferywpływów,które
przywróciłybyRosjijejwcześniejsze,imperialne,granice-znaczniedalejprze-
suniętenazachódipołudnie,niżobecne,bardziejbezpiecznewkontekście
wojskowymibardziejwygodnezpunktuwidzeniazabezpieczeniainteresów
ekonomicznych-jestzadaniempierwszoplanowym.Jestoczywiste,żesiłyistnie-
jącewpaństwachperyferyjnych,jakrównieżwielkiemocarstwapołożonepoza
granicamiregionu,sprzeciwiająsiętakiejneoimperialnejekspansjiRosji.Zdru-
giejstronywspółczesnapolitykazagranicznaRosjicechujesiędalekowiększą
złożonościąniżdośćprosteteoretycznekonstrukcjegeopolitykiklasycznej.Nie
tylkołączyonawsobierozmaiteelementyoddziaływaniapolitycznegowcelu
promowaniawłasnychinteresównarodowych,alerównieżuwzględnia,atakże
zpożytkiemdlasiebiewykorzystuje,interesyisłabestronyinnychpaństw.
60Л.Я.Гибианский,ДонесенияюгославскогопославМосквеобоценкахруководством
СССРПотсдамскойконференциииположениевВосточнойЕвропе(август-ноябрь1945г.),
nСлавяноведение”1994,nr1,s.3-13.
