Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KOMUNIZMJAKOPOKOLENIOWAHERSTORIAł
nonimemepokistalinowskiej,charakteryzowanejjakonpatologiczna”,nodbiega-
jącaodnormy”,obcapolskiejkulturze,nwynaturzona”.Ichodsunięcieodwładzy
witanebyłowięcjakorestytucjachwilowozaburzonegoporządku.Parafrazując
słowaantropolożkiMaryDouglas,możnapowiedzieć,żebrudinieczystościmu-
siałybyćusunięte,jeśliporządekmiałbyćutrzymany
8
.
nOdwilż”naznaczonabyłapróbamioswojeniaobcościstalinizmu,międzyin-
nymizapomocąkpiny,karykatury,wyolbrzymienia.Oilejednakstaranosię
(przynajmniejdemonstracyjnie)unikaćkliszantysemickich,toreaktywacjaste-
reotypówpłciowych,seksizm,anawetmizoginiamiałysięcałkiemdobrze
9
.Przy-
kładowojużw1955rokuPoematdladorosłychAdamaWażyka,uznanyzazwia-
stunnodwilży”,przynosiłkarykaturalneportretymłodychrobotnicbudujących
NowąHutę–jednegozflagowychprzedsięwzięćstalinizmu–jakorozbucha-
nychseksualniemodliszek,któremasowopozbywałysięniechcianychciąż–
widomegoznakuichiścienniekobiecego”rozpasania
10
.TakżeDziennik1954
8
M.Douglas,Czystośćizmaza,przeł.M.Bucholc,Warszawa2007,s.81.Wartozwrócićuwagę,że
polskiprzypadek,charakteryzującysięstosunkowopokaźnąreprezentacjąkobietwgremiachkie-
rowniczychróżnychinstytucjipublicznych(szczególniewsektorzenauki,kultury,oświaty,aleteż
gospodarki,anawetbezpieczeństwa)wokresietużpowojennymistalinowskim,anastępniejej
wyraźnymskurczeniemsięwczasienodwilży”,niezawszebyłkompatybilnyztym,codziałosię
winnychkrajachEuropyŚrodkowejiWschodniej.PrzykładowowCzechosłowacjiczyRumu-
niiprocesusuwaniakobiet-komunistekzzajmowanychstanowiskzacząłsięjeszczezażyciaSta-
lina.NajbardziejznanyjestprzypadekAnyPauker(1893–1960),rumuńskiejkomunistkiżydow-
skiegopochodzenia,wicepremierkiiministersprawzagranicznych,którejpolitycznarolaosłabła
w1952r.:wlutym1953r.zostałaonauwięziona,apośmierciStalinaosadzonawdomowym
areszcie.Zob.R.Levy,AnaPauker.TeRiseandFallofaJewishCommunist,Berkeley2001.Po-
dobnedoświadczeniebyłoudziałemMarieŠvermovej(1902–1992)–czechosłowackiejpolityczki
wysokiegoszczebla,posłanki,członkiniBiuraPolitycznegoKCKomunistycznejPartiiCzechosło-
wacji,któranafaliczystekzostaław1951r.wyrzuconazpartii,anastępnieuwięzionaibrutalnie
przesłuchiwana;nawolnośćwyszładopierow1956r.(Dziękujędr.StanislavoviHolubcovizImre
KertészKollegwJeniezatęinformację).Zkolei,jakwskazujeBarbaraEvansClements,wZwiąz-
kuRadzieckimśmierćStalinazostałapowitanaprzeznstarebolszewiczki”,zasłużonewokresiere-
wolucjipaździernikowej,jakoszansanaodzyskaniepozycjinmatekzałożycielek”partii.B.Evans
Clements,BolshevikWomen,Cambridge1997.
9
Piszęotymwartykule„Traktorzystkatoniekobieta”.PolskapolitykapłciwokresieOdwilży,
w:PrzełomPaździernika’56,red.P
.Dybicz,Warszawa2016,s.133–162.
10
Zob.np.M.Fidelis,Młoderobotnicewmieście:percepcjakobiecejseksualnościwPolscewlatach
pięćdziesiątychXXwieku,w:Kobietaimałżeństwo.Społeczno-kulturoweaspektyseksualności.Wiek
XIXiXX,t.VIII,red.A.Żarnowska,A.Szwarc,Warszawa2004,s.453–475.
21
