Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.RadaNieustająca(1775-1776)…
inspirowanejprzezStanisławaAugustaopozycjiprzeciwwyłonieniudelegacji
zpełnomocnictwamidozawarciatraktatówrozbiorowychiułożenianowego
ustrojupaństwa,sejmzalimitowałswojeobradydo15września1773roku.
Jednakwtymterminienieudałosięzakończyćpracdelegacji.Izbyzbierały
sięjeszczesiedmiokrotnienasesjachplenarnychwceluuchwaleniadalszej
prorogacji.Wtrakcieichtrwaniawygłaszanopatriotycznemowyipodda-
wanokrytycedziałaniadelegacji-wpraktycejednakniemiałotowiększego
znaczenia.Dozawarciatraktatówcesyjnychdoszłowewrześniu1773roku.
Uporaniesięzesprawamiustrojowymizajęłoznaczniewięcejczasu,
stądpracedelegacjitrwałydo19marca1775roku.AdamZamoyski,biograf
ostatniegokrólaRzeczypospolitej,pisał,żeStanisławAugustn[m]iałnadzieję,
żepookrojeniuPolski(państwarozbiorowe-przyp.L.M.)mogąpozwolić
jejnaskuteczniejsząformęrządów.Utrataziemmiałabywówczasswoje
pozytywnestrony”
.InnegozdaniabyłaimperatorowaKatarzyna.Działający
wjejimieniunowyambasadorbaronOttoMagnusvonStackelbergnmiał
przekształcićstrukturęustrojowąwtakisposób,bypoplecznicyRosjisłużyli
jejcelom,leczniemogliskuteczniesprawowaćrządów”
.Wcelurealizacji
tegozamierzeniawybranoludzibezoparciawnarodzieszlacheckiminie-
zdolnychpostąpićwbrewwoliambasadoraRosji.Dotegogronadołączyli
niedawniwspółpracownicykróla,tacyjakbraciaAugustiAntoniSułkowscy,
aznaleźlisięwnimnawetprzedstawicielenfamilii”Czartoryskich.Wten
sposóbPoniatowskizostałmocnoosłabionywstaraniachomożliwiedobry
wistniejącychwarunkachustrójRzeczypospolitej.
Właściwiewszyscyówcześniprotagoniści,zarównocipozostającyna
usługachStackelberga,jakiuczestnicykonfederacjibarskiej,czywreszcie
monarcha,uważali,żePolscepotrzebnyjestjakiśrodzajstałejwładzywyko-
nawczej,choćróżnilisięmiędzysobąznaczącowkwestiitego,jakmiała-
bybyćonazbudowanaiczyiminteresomsłużyć.StanisławAugustwcelu
wzmocnieniapaństwazamierzałrozwinąćistniejąceinstytucjeustrojowe
przyichodpowiedniejmodyfikacji,chociażmarzyłmusięsystemrządów
gabinetowychnawzórbrytyjski.
JużksiądzStanisławKonarski,autordziełaOskutecznymradsposobie
(1761-1763),proponowałwskrzeszenieczegośwrodzajuradyprzybocznej
przykrólu,funkcjonującejwXVwieku,wypartejpóźniejprzezrozwójizb
sejmowych.DopomysłutegonawiązałAndrzejZamoyskipodczassejmu
konwokacyjnegow1764roku.SamStanisławAugustproponowałkolejnym
ambasadoromRosjiwWarszawiestworzeniestałejradynabazieodnowio-
nejprzezsiebieradysenatu,alePetersburgodrzucałtesugestie.Wreszcie
28
