Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.RadaNieustająca(1775-1776)…
w1772rokuRosjaprzychyliłasiędotegopomysłu,szukająctakiegorozwią-
zaniaustrojowopolitycznego,wktórymżadnestronnictwonieuzyskałoby
przewagi.Pozostałodorozstrzygnięcia,jakikształtprzybierzetenpierwszy
stałyrządRzeczypospolitejiczybędzieonnarzędziemwrękukróla,czy
instrumentempanowaniaoligarchiimagnackiej;oczywiście,wobuprzy-
padkachpozostawaćmiałpodkontroląRosji.
StanisławAugustprzystąpiłostateczniedokonfederacjisejmowejpod
laskąPonińskiego,alesprzeciwiałsię,abywyłonionaprzezsejmdelegacja
miałaprawouchwaleniakonstytucjidlaRzeczypospolitej;tąsprawąmiał
zająćsięsejminpleno.Ostateczniedelegacjaotrzymałanietylkoupraw-
nieniedopodpisaniatraktatówrozbiorowych,aletakżeszerokookreślone
kompetencjelegislacyjne,wtymustrojodawcze.Wobujednakprzypadkach
miałonastępowaćzatwierdzenieprzezizbydecyzjiprzyjętychprzezdelegację.
Latem1773rokudelegacjautworzyłapodkomisjędopracnadprojektem
nowegorządu.ByłaonazdominowanaprzezzwolennikówPonińskiego.
Zamoyskipisałtak:nZgodniezpoglądem,żeStanisławpowinienmiećnaj-
wyżej»cieńwładzy«,komisjawyobrażałasobiemonarchęjakopieczątkędo
zatwierdzaniadecyzjirządzącejrady,wynagradzanąsześciomamilionami
złotychzlistycywilnej”
.Ponińskiwidziałsiebiejakokogośwrodzajuwładcy
absolutnego,stojącegonaczelerady.Niebyłtylkopewien,jakitytułbył-
byodpowiednidotejroli.Proponowałntrybuna”
,potemnmówcę”
,potem
nwielkiegooratora”(iwtymczasienakłoniłsejmdoprzyznaniamutytułu
książęcego).
Królodpowiedziałnatoanonimowąpublikacją,wktórejzalecałrówno-
wagę-nawzórbrytyjski-międzysilnąwładząkrólewskąazreformowanym
sejmemorozszerzonychprawach.Niewydajesię,żebyhicetnuncmonarsza
propozycjabyłamożliwadorealizacji;koniecznebyłozaproponowaniecze-
goś,comiałobywiększyzwiązekzrealiamiustrojowymiówczesnejRzeczy-
pospolitejimogłouzyskaćakceptacjęościennychmocarstw.
Powielusporach,próbachszukaniakompromisumiędzyinteresami
różnychodłamówmagnateriiinaciskachzestronyambasadorówpaństw
rozbiorowych,8kwietnia1775rokuprzedstawionosejmowinowąkonstytucję
ujętąwzbiórprawkardynalnych,objętychgwarancjąwszystkichmocarstw
rozbiorowych,anietylkoRosji,jakw1768roku.Zostałaonaprzyjęta
iwrezultacie11kwietniazakończyłyswojepracetaksejm,jakiwyłoniona
przezeńdeputacja.
Rezultatempracustrojodawczychlat1773-1775byłopowołaniedożycia
RadyNieustającejjakopierwszegostałegorząduprzedupadkiemRzeczy-
29
