Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.RadaNieustająca(1775-1776)…
pospolitej.Wjejskładwchodzilikról,prymas,2biskupów,11senatorów,
4ministrówi18posłów,wtymmarszałeksejmu-łącznie37osób.Działała
onazapośrednictwem5departamentów(Wojskowego,Skarbowego,Poli-
cji,SprawiedliwościiInteresówCudzoziemskich),zktórychkażdyliczył
8członków.CzłonkowieRadybyliwybieranico2lataprzezsejmisenat,
zachowując1poprzedniegoskładu,comiałogwarantowaćciągłośćpracy.
JednakobsadaposzczególnychdepartamentównależaładosamejRady,anie
dokrólaczyizb.Decyzjezapadaływiększościągłosówikrólniemógłich
odrzucić,zaśjemusamemuprzysługiwałpodwójnygłos.CzynnościRady
expostpodlegałykontrolisejmu,aczkolwiekcharaktertejkontrolibyłdość
ogólnikowookreślonyjakorozpatrywanienskargnaRadę”
.
Radawysuwała3kandydatówdokażdegourzęduministerialnego,kościel-
negoinastanowiskosenatoraitylkospośródnichmonarchamógłdokonać
wyboru.Radanietylkomianowałaczłonkówdepartamentów,aletakżeprze-
jęłaodkrólaprawomianowaniawiększościoficerówwwojskuirozdziału
starostw.Królzachowałjedynieprawopowoływaniasędziówiambasadorów,
bonawetgwardiapodlegałaDepartamentowiWojskowemu.
Michalskioceniał:nPozycjęswojąprzywódcydelegacjichcieliutrwalić
przezstworzenieRadyNieustającej,najważniejszegoorganuegzekucyjnego
(odbierającegokrólowijegonajwyższeuprawnienia,awięcnominacjina
godnościministerialneisenatorskie)obdarzonegoprzytymogromnymi
kompetencjamiwzakresiesądownictwa.Toostatniewkraju,wktórymnie
istniaławłaściwieadministracjapubliczna,dawałonajskuteczniejszenarzę-
dziekontrolispołeczeństwa”
.OstatecznienRadazostałapowołanadożycia,
alebezkompetencjiwzakresiewładzyprawodawczejisądowniczejoraz
zbardzonikłymiimałosprecyzowanymiwzakresiewładzywykonawczej”
.
StanisławAugustprzegrałwalkęokształtpierwszegostałegorząduRze-
czypospolitejitomimotego,żepodkoniec1774rokupodjąłwspółpracę
zambasadoremRosji.KatarzynaIIoczekiwała,żepowstanietakisystem
rządzenia,wktórym-wedługokreśleniaWładysławaKonopczyńskiego-
n[m]onarchęczekaładegradacjanaprezydentaRzeczypospolitej”
.Wgruncie
rzeczytaksięstało,copotwierdzaZamoyski:nStanisławbyłterazprezyden-
tem,wdodatkudośćsłabym.Utraciłwielezeswejbezpośredniejwładzy,
atakżezeswychwpływów”
.Aleteżniemogłobyćinaczej,skorokrólnietylko
przezdłuższyczasodmawiałwspółdziałaniazStackelbergiem,aponadtonie
miaładekwatnejdookolicznościpropozycjiustrojowej.
Podjętapodkoniec1774rokuwspółpracaStanisławaAugustazamba-
sadoremimperatorowejbyłakontynuowanatakżepozakończeniuprac
30
