Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WyspySołowieckie/Соловецкийлагерьособогоназначения,1923-1933
35
wspominaoLenardowiczuijegoutworzeEugeniuszCzaplejewiczwksiążcePol-
skaliteraturałagrowa12.Nawiążędoniejwdalszejczęścirozdziału.
Prezentowanerozważania,mającezaprzedmiotliteraturę,należypoprzedzić
uwagamidotyczącymiwydarzeńhistorycznych,stanowiącychprzyczynęspraw-
cząliteraturyłagrowej,wtympolskiej.
Pierwszeobozy:bolszewickie,sowieckie
KonsekwencjązbrojnegoprzejęciawładzywRosjiprzezbolszewików,zaini-
cjowanegowPiotrogrodzie6-7listopada1917roku(24-25październikawedług
staregostyluistądzwanegorewolucjąpaździernikową),byłwybuchwojnydomo-
wej.Bolszewikomprzyszłostawićwniejczołaarmiomantybolszewickim(tzw.
białym),buntomchłopskim,atakżedziałającymgłównienaobrzeżachimperium
ugrupowaniomnarodowowyzwoleńczym.Jednymzinstrumentówsłużącychdo
zachowaniaiumocnieniazagrożonejwładzystałsięaparatrepresjiorazodpo-
wiednioskonstruowanysystemprawnyirealizującegoinstytucjesądownicze.
UtworzonyprzezbolszewikówKomitetWojskowo-Rewolucyjnywode-
zwiez13listopada1917rokuwprowadziłpojęcievwrogaludu”
,którymobjęto
przeciwnikówpolitycznychiwszystkieosobyzakłócającenowoustanowiony
porządek.Kilkamiesięcypóźniejprzywódcybolszewiccynakazaliutworzenie
obozówkoncentracyjnych(концентрационныелагеря)izamykaniewnich
osóbzagrażającychlubmogącychzagrażaćnowejwładzy,atakżezakładników
spośródszerokopojętychwarstwposiadających13.Przypuszczalniepomysło-
dawcątegorozwiązaniabyłLewTrocki,wkażdymrazie25maja1918roku
wydałonnakazrozbrojeniaCzechosłowackiegoKorpusu,wspierającegosiły
kontrrewolucyjne,operującegowzdłużKoleiTranssyberyjskiej14.Dziesięćdni
12EugeniuszCzaplejewicz,Polskaliteraturałagrowa,PaństwoweWydawnictwo
Naukowe,Warszawa1992,s.40-42,78-84.
13Natematpoczątkówsowieckiegosystemuobozowego-zob.AnneApplebaum,
Gułag,przeł.JakubUrbański,ŚwiatKsiążki,Warszawa2013;StanisławCiesielski,GUŁag.
Radzieckieobozykoncentracyjne1918-1953,InstytutPamięciNarodowej,Warszawa2010,
s.22-66;MichałHeller,Światobozówkoncentracyjnychaliteraturasowiecka,tł.MichałKa-
niowski[właśc.JerzyPomianowski],InstytutLiteracki,Paris1974;Г[алина]Иванова,
ИсторияГУЛАГа1918-1958.Социально-экономическийиполитико-правовойаспект,
Наука,Москва2006;MichaelJakobson,OriginsoftheGulag.TeSovietPrisonCampSys-
tem1917-1934,TeUniversityPressofKentucky,Lexington1993;NicolasWerth,Pań-
stwoprzeciwspołeczeństwu.Przemoc,represjeiterrorwZwiązkuSowieckim,przeł.Andrzej
Nieuważny,w:StéphaneCourtois[iin.],Czarnaksięgakomunizmu.Zbrodnie,terror,prze-
śladowania,przeł.KrzysztofWakar[iin.],Dębogóra,Dębogóra2017,s.55-266.
14Niewykluczone,żeTrocki,dobrzezorientowanywhistoriiwojenburskich,jest
takżepomysłodawcąnazwynowopowołanejinstytucji-концентрационныйлагерь,
