Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OGRANICZENIAMOCYSPRAWCZEJKARTEZJAŃSKIEGOIDEAŁU
żenieoczekiwanewrogiezachowaniasięniepojawiąiwtensposób
wzmacniawzajemnezaufanie.
Zaufaniewiążesięzprzekonaniem,żeinniludziekierująsiętakimi
samymizasadamimoralnymijaknaszeisąskłonniwłożyćtylesamo
starańiwysiłkuwdotrzymaniezobowiązańczywrealizacjęuzgodnio-
negoplanu,ilemysamibyśmywłożyli.Zaistnienietakiegoprzekonania
wydatniezmniejszaryzykozwiązanezkooperacjąisprzyjawzrostowi
skłonnościdowspólnegodziałania.
OGRANICZENIAMOCYSPRAWCZEJKARTEZJAŃSKIEGO
IDEAŁUKULTUROWEGODLAWSPÓŁDZIAŁANIAZBIOROWEGO
Doudanegowspółdziałaniatrzebaudanegoporozumiewaniasię
codocelówwspólnychdziałań.Niezawszejednakjesttak,żepre-
cyzyjneoperowanienazwamiprzedmiotów,dokładnerozpoznanie
rzeczywistościisprawneposługiwaniesięlogikąprowadządouda-
nejkooperacji.Dziejesiętakdlatego,żesłowanabierająznaczenia
wtedy,gdysąodniesionedoinnychniezwerbalizowanychtreści.Słowa
nabierająznaczeniawnastępstwieichpołączeniazpodświadomymi
skojarzeniamiirówniepodświadomąwiedzązbiorową.Zobaczmy,jak
problemtenjestrozważanynagrunciefilozofiispołecznej.Jakpisze
JürgenHabermas,zrozumienieintencjizależynietylkoodpowiązania
słówzichdesygnatami.Pełnezrozumienieprzekazujestmożliwe
tylkowtedy,gdypartnerzyosadzająsłowawtaksamorozumianym
kontekścieznaczeniowym.
Tafundamentalna,stanowiącaukrytepodłożewiedza,któramusimilcząco
dopełniaćznajomośćwarunkówakceptowalnościjęzykowostandaryzowa-
nychwypowiedzi,abysłuchającymógłzrozumiećichdosłowneznaczenie,
odznaczasięosobliwymiwłaściwościami:jesttowiedzaniewyartykułowana
explicite,którejniemożnaprzedstawićwskończonejliczbiezdańorzekają-
cych:jesttowiedzaustrukturowanaholistycznie,którejelementynawzajem
dosiebieodsyłają:jesttowiedza,któraotylejestwnaszejdyspozycji,żenie
możemyjejsobienażyczenieuświadomićorazpodaćwwątpliwość.Jeżeli
mimowszystkofilozofowiepodejmujątakąpróbę,toowawiedzaobjawia
sięwpostacizdroworozsądkowychpewników(Habermas1999,s.552).
Rzadkosięzdarza,abyfilozoficznedociekaniaznajdowałybezpo-
średniepraktycznezastosowanieitowdośćodmiennymkontekście
43